| a cascarrulles, costes, ancostes, a la esquena, a costelles, | a cuestas | | a la volta // a la vegada / volta, voltes, barrang de les voltes a Beseit | a la vez / vuelta, vueltas | | a palpó // a paupóns, paupontes | a tientas | | ab, amb catalá modern. En chapurriau: EN | con | | Ababol , ruella, roella, ruelles, roelles | amapola, amapolas | | abadejo, abadejos – lo abadejo va callá (bacallá) y no va di res mes | abadejo, bacalao | | abadía, abadíes, abad, abadesa | abadía | | abadiat (terreno de la abadía) | abadiado | | abáis, a baix, abaix | abajo | | abaixá, baixá | bajar | | abalansáben (se) – en cambi, a balansades es aná de costat a costat, per ejemple cuan vas gat | avalanzaban (se) | | abalot (alborot) | alboroto | | abalotá, abalotás | alborotar, alborotarse | | abalotadores, abalotadós | alborotador, alborotadora | | abalotat, abalotats, abalotada, abalotades | alborotado, alborotada | | abalotéu | alborotéis | | aball (cap) | abajo, hacia abajo | | Abán - abán y crits ! | adelante (y gritos) | | abanderat | abanderado | | abandoná | abandonar | | abandonabe | abarca, calzado suela de goma | | abandonabe, abandonáe | abandonaba | | abandonades | abandonadas | | abandonál | abandonarlo | | abandonat | abandonado | | abandonats, abandonades | abandonados, abandonadas | | abandone | abandona | | abandoném | abandonemos | | abandono | abandono | | abáns, avans, aváns | antes | | abansá, avansá | avanzar | | abansada, avansada | avanzada | | abansahí VS después demá | antes de ayer VS pasado mañana | | abánse, avánse | avanza, avance | | abaratá, baixá lo preu | abaratar, bajar el precio | | abarca , albarca, abarques, albarques | abarca, calzado suela de goma | | abarcála, abarcál | abarcarla, abarcarlo | | abatimén | abatimiento | | abatix (abatí, abatíx) | abate (abatir) | | Abatollá , pegá en una batolla a les llegums, olives, ameles, anous, etc | varear con una batolla | | abátre, abatre, tira an terra, fé caure, tombá | abatir | | abatussá, esbatussá | pegar, golpear | | abatut, abatuda, abatuts, abatudes | abatido, abatida | | abaubádamen, de baubo | bobamente | | Abella , abelles | abeja, abejas | | abellá, abellás | abejar, abejares, donde se tienen las colmenas para hacer miel | | abellé, lo que cuide abelles per a fé mel | apicultor | | abellerol, abellerols | abejarruco, abejarrucos | | Abentá , aventá lo carro pel pedregal (aviá, tirá) | aventar, aviar, tirar | | abeurá, abeurás – abeuro, abeures, abeure, abeurém o abeurám, abeuréu o abeuráu, abéurencuan se abeurabe un macho, se li díe poma, po-ma y atres coses segóns lo puesto per a marcáli lo ritmo y que no beguere massa | abrevar, abrevarse | | abeuradó, abeuradós | abrevadero, abrevaderos | | abeuráls (als machos), abeuráles (a les mules) | abrevarlos, abrevarlas | | abeurás | abrazos | | ablaníe | ablandaba, golpeaba | | ablaníla | ablandarla, golpearla | | ablanít | abren | | Abocá – abocá les ameles del cabás al sac, ensacá | verter, vaciar un recipiente en otro | | Aboco | abres | | abofetejo, abufetejo, abufetecho, abofetecho (bufetada) | abofeteo | | abogat | abrevadero | | abogat, abogats, abogada, abogades – Vols vore al abogat ? Quin abogat ? Lo que porto aquí penjat ! | abogado, abogados, abogada, abogadas – Quieres ver al abogado ? Qué abogado ? El que llevo aquí colgado ! | | abogot | zángano | | abogot , zángano | abrevarlos | | aboñá, fé un boñ al coche | bulto en un coche producido por un golpe | | aboñat, que té un boñ | abultado | | abono | abrir, abierto, abierta | | abono, abonos | abono, abonos | | aboque (abocá) | vierte | | abordáen o abordaben | abrirse de piernas, despatarrarse | | abordála, abordál | abordarla, abordarlo, abordarle | | aborto, abortos | abrírsele | | abotonáe o abotonabe (botó) | abotonaba | | abrás, abrassos | abrazo, abrazos | | abrasá (brasa, brases) | abrasar, brasa, brasas | | abrasá (foc, brasa), abrasat, abrasada, chamuscá, chamuscat, chamuscada (vore torrá) | abrasar | | abrasadó, abrasadora, abrasadós, abrasadores | abrasador | | abrassá | abubilla | | Abrassá – de brás, abrás | abrazar | | abrassá (foc) | abuelitas, viejitas | | abrassaba | abrazaba | | abrassabe | abrazaba | | abrassál | abrazarlo, abrazarle | | abrassála | abrazarla | | abrassám | abrazarme | | Abrássam ! | Abrázame ! | | abrassán (g) | abrazando | | abrassánla | abrazándola | | abrassánlo | abrazándolo | | abrassáre | abrazara o abrazase | | abrassaré | abrazaré | | abrassat | abrazado | | abrassátos | abrazaros | | abrassats | abrazados | | abrasse | abraza | | abrassen | abrazan | | abrassen | abrazan | | abrasso | abrazo (yo) | | abrassos | abrazos | | Abrassos – que tú abrassos, abrássos | Abrazos – que tú abraces | | Ábre, álbre, árbre, ábre vell y trasplantat, antes mort que arrailat | Árbol – árbol viejo y trasplantado, antes muerto que arraigado | | abrecoc , abrecoqué, albercoc, albercoqué, abrecocs, albercocs, albercoqués, abrecoqués | albaricoque, albaricoques, albaricoquero | | abrecoqué, albercoqué | albaricoquero (árbol) | | abret, abrets | arbolito, arbolitos | | abreviat | abreviado | | abreviatura | abreviatura | | abrigadets, abrigadetes | abrigaditos, abrigaditas | | abrigat, abrigada | abrigado, abrigada | | abrillantadó | abrillantador | | abrillanten | abrillantan | | absóldrel | absolverlo | | absóldrels | absolverlos | | absolt, absolta | absuelto, absuelta | | absolusió, absolusións | absolución, absoluciones | | absolut, absoluta, absoluts, absolutes | absoluto, absoluta | | absolutamén | absolutamente | | Abstémia, abstémio, abstémios, abstémies | abstemio, abstemia | | abstenénme, abstenínme | absteniéndome | | Abstíndre, abstíndres | abstenirse, abstenir | | absting (me) | yo me abstengo | | abstracsió | abstracción | | abstracte, abstracta, abstractes | abstracto, abstractos, abstracta, abstractas | | abstraíe | abstraía | | absurd, absurt | absurdo | | absurda | absurda | | abultáe o abultabe | abultaba | | abultat | abultado | | abundabe, abundáe | abundaba | | abundáen o abundaben | abundaban | | abundán | abundante, abundando | | abundáns, abundantes | abundantes | | abundánsia | abundancia | | abundantíssim | abundantísimo | | abundantíssima | abundantísima | | abunden | abundan | | aburrí, aburrís (v) | aburrir, aburrirse | | aburría | aburría | | aburríe | aburría (él) | | aburrimén | aburrimiento | | aburriren o aburriguéren | aburrieran | | aburriríen | aburrirían | | aburrisque, aburrixque | aburra | | aburrísses, aburríxes | aburres | | aburrit, aburrida | aburrido, aburrida | | aburríu – vatros tos aburríu – aixó ña per a aburríu pa tota la vida | aburrís, aburrirlo | | aburrixco | aburro | | abusá | acequia | | abusáe, abusabe | abusaba | | abusáen, abusaben | abusaban | | abusat, abusada | abusado, abusada | | abusius, abusives | abusivo, abusiva | | abussón, abussóns, abussona, abussones | abusón, abusones | | acabá, acabo, acabes, acabe, acabém, acabéu, acáben, - acabat, acabada | acabar | | acababa | acababa | | acababe (ell, ella) | acababa (él) | | acabábem | acabábamos | | acabada, acabat | acabado, acabada | | acabades | acabadas | | acabáe o acababe | acababa (él) | | acabáen o acababen | acababan | | acabán (g) | acabando | | Acabaré, acabarás, acabará, acabarém, acabaréu, acabarán, futuro del verbo acabá, acabás | acabar, futuro | | acabarém | acabaremos | | acabáren | acabaran o acabasen | | Acabaría, acabaríes, acabaríe, acabaríem, acabaríeu, acabaríen (condissional verbo acabá o acabás) | acabaría | | acabás | acabarse | | acabat, acabada, acabats, acabades | acabado, acabada | | acabém, acabám | acabamos | | acabósse (lo) | el acabose | | acachá, acachás – yo me acacho, acaches, acache, acachém o acachám, acachéu o acacháu, acáchen – cacho, cachet, cachotet, cacheta, cacha, cachoteta | agacharse, agachar | | acachadets, acachadetes | agachaditos, agachaditas | | acacháen o acachaben | agachaban | | acachats, acachades, acachat, acachada | agachados, agachadas | | académiques, académic | académico, académicos | | acalentát, acalentat | acalentado | | acaloradamén | acaloradamente | | acaloránse | acalorándose | | acalorat, acalorada | acalorado, acalorada | | acampá | acampar | | acampaben o acampáen | acampaban | | acampás una cría, un chiquet ressien naixcut, - A Beseit, un chiquet va náixe mol arguelladet y minudet y son pare va di, no acampará, fotéulo al riu. Después de va fé mol gros y majo. No diré quí es, pero a la casa ña un 1900 grabat a la pedra, lo añ de naiximén de mon yayo Tomás. | sobrevivir una cría recién nacida. En Beceite un niño nació muy pequeño y “arguellau”, su padre dijo “no acampará”, tiradlo al río, pero después se hizo muy gordo y majo. No diré quién es, pero en la casa hay un 1900 grabado en la piedra, el año de nacimiento de mi abuelo Tomás. | | acantalejá, acantalechá (cantal) – lapidá | apedrear, lapidar | | acantilat, acantilats | acantilado | | acarissiá | acariciar | | Acarissiá – acaríssio, acaríssies, acaríssie, acarissiém, acarissiéu, acaríssien – acarissiaría – acarissiára – acarissiaré – acarissiat, acarissiada – caríssies, caríssia | acariciar | | acarissiáben | acariciaban | | acarissiadós, acarissiadores | acariciadores, acariciadoras | | acarissiáe, acarissiabe | acariciaba | | acarissiál, acarissiála | acariciarlo, acariciarla | | acarissián (g) | acariciando | | acaríssie | acaricia | | acaríssios (que tú) | acaricies | | Acás – si acás – auncás | acaso, si acaso | | acassá (perseguí) - yo te acasso, tú me acasses, ell mos acasse, acassém o acassám, acasséu o acassáu, acássen – acassámos – acassat, acassada – acassaría – si yo te acassára – acassaré | perseguir | | acassadós, acassadores | perseguidores, perseguidoras | | acassámos | perseguirnos | | acassán (g) | persiguiendo | | acassánme | persiguiéndome | | acassat, acassada | perseguido | | acassáts, acassats, acassades | perseguidos, perseguidas | | acatánse (acatá), acatánsen | dándose cuenta | | acataríe | se daría cuenta | | acataríen | se darían cuenta | | acataríeu | os daríais cuenta | | acatássen (v) | darse cuenta | | Acatat – men hay acatat de que lo coche pert oli | Me he dado cuenta de que el coche pierde aceite | | acento, acentos al parlá una llengua, acento de una paraula (tilde, tildes es la forma gráfica del acento) | acento, acentos, tilde, tildes | | ací, açí , aquí, astí (Litera y en aragonés) | aquí | | aclamáe o aclamabe | aclamaba | | aclamán (g) | aclamando | | aclaperáen o aclaperaben – de clapé (mún) | amontonaban | | aclarí , aclarís, despejás (lo cap) – yo me aclarixco o aclarixgo, aclaríxes, aclaríx, aclarím , aclaríu, aclaríxen – si aclarigueres los préssecs te se faríen mes majos, grossos – aclariría – aclarit, aclarida | aclarar, aclararse, despejar, despejarse | | aclariguéu | aclaréis | | aclarínse | aclarándose | | aclarirá | aclarará | | aclarisque (ell, ella) | aclare | | aclaríu | aclaráis | | Aclaríx – se aclaríx lo sel – ell no se aclaríx | Aclara – se despeja el cielo – él no se aclara | | aclarixco | acreditativo, acreditativos | | aclarixco | aclaro | | aclocada (gallina), acllocada, aclocat, acllocat, allocada | gallina clueca, preparada para poner huevos | | aclofat, aclofats, aclofada, aclofades (al sofá) | tumbado en el sofá | | acollonán, acollonáns | acojonante, acojonantes | | acollonat, acollonit, acollonada (ella), acollonida (ella) | acojonado, acojonada | | acometénlo | acometíendole | | acométre | acometer | | acometut | acometido | | acomodades | acomodadas | | acomodánla | acomodándola | | acomodassió, acomodo | acomodación, acomodo | | acomodats, acomodades | acomodados, acomodadas | | acomódon (ells, elles) | acomoden | | acompañá | acompañar | | acompañabe | acompañaba | | acompañaben | acompañaban | | acompañada | acompañat | | acompañada, acompañades | acompañada, acompañadas | | acompañáe o acompañabe | acompañaba | | acompañál | acompañarlo | | Acompáñal ! | Acompáñale ! Acompáñalo | | acompañála | acompañarla | | acompañáles | acompañarlas | | acompañám | acompañarme | | acompañamén | acompañamiento | | acompañán (g) + lo que acompañe – acompañáns | acompañante, acompañante, acompañando | | acompañánla | acompañándola | | acompañánles | acompañándolas | | acompañánlo | acompañándolo | | acompañánlos | acompañándolos | | acompañáns | acompañantes | | acompañáns | acompañantes | | acompañárem | acompañáramos | | acompañarém | acompañaremos | | acompañaréu | acompañaréis | | acompañaríe | acompañaría | | acompañaríen | acompañarían | | acompañat | acompañado | | acompañátos | acompañaros | | acompañats, acompañades | acompañados, acompañadas | | acompañe | acompañaba | | acompaño | acompaño | | acomparán (g) comparán | comparando | | acompassada | acompasada | | acompassat | acompasado | | acondissionada | acondicionada | | acondissionat | acondicionado | | aconsejable | admitían | | aconsellá, doná consell, consells – aconsello, aconselles, aconselle, aconsellém o aconsellám, aconselléu o aconselláu, aconséllen – aconsellaría – aconsellára – aconsellat, aconsellada – aconsellaré | aconsejar | | aconsellada | aconsejada | | aconselláe o aconsellabe | aconsejaba | | aconsellará | aconsejará | | aconsellás | aconsejarse | | aconsellat | aconsejado | | aconselle | aconseja | | aconsello | aconsejo | | acontentat , acontentada – fart de minjá | acontentado, acontentada – harto, haíto | | acontessiméns | acontecimientos | | aconvido (tos) | convido (os) | | acoquinaben – acoquiná, acobardá, intimidá, assustá, amilaná, amedrentá, atemorisá, acogotá, achicá | Acoquinar - acoquinaban – acobardar, intimidar, asustar, amilanar, amedrentar, atemorizar, acogotar, achicar - achantar - achantarse - achicarse - acobardarse - acogotar - acojonar - acollonar - arredrar - arredrarse - atemorizar - atemorizarse - aterrar - descorazonar – descorazonarse | | acorassada (Brunete, barco), acorassat, que té corassa | acorazada, acorazado Brunete | | acordá, acordo, acordes, acorde, acordém, acordéu, acórden – acordat, acordada – enrecordá, enrecordássen, yo men enrecordo, tú ten enrecordes, etc | acordar | | acordalá, ficá una corda a la curdiola | acordalar, poner una cuerda en la polea | | acordat | acordado | | acorde, acordes – estic de acuerdo – estic d´acord – acordá – acordat, acordada | acorde | | acorpórea, forma sense cos | acorpórea, forma sin cuerpo | | acossánme | acosándome | | acostumá (acostumbrá) – (me) acostumbro, acostumbres, acostumbre, acostumbrém o acostumbrám, acostumbréu o acostumbráu, acostúmbren – acostumbrán (g) – acostumbrara, acostumbrares, acostumbrare, acostumbrárem, acostumbráreu, acostumbráren – costúm, costúms | acostumbrar | | acostúmbrá (que yo me) | que yo me acostumbre | | acostumbrabe | acostumbraba | | acostumbrades | acostumbradas | | acostumbráen o acostumbraben | acostumbraban | | acostumbrála | acostumbrarla | | acostumbrán | acostumbrando | | acostumbrat | acostumbrado | | acostumbrats | acostumbrados | | acostumbre | acostumbra | | acostumbréu | acostumbráis | | acostumbron (ells se) | acostumbren | | acotat, acotats, en cota | acotado, con cota | | Acotolá - yo acotolo, acotoles, acotole, acotolám o acotolém, acotoláu o acotoléu, acotólen, ya u ham acotolat tot. - acotóla an este chiquet, que se quedo COTO (quieto), cotet. | Agotar – hacer que alguien se esté quieto | | acre, acres, medida de terreno | acre, acres | | acreditá | acreditar | | acreditat | acreditado | | acreditatiu, acreditatius (sertificat de nivell mijà de valencià) | acreditativo, acreditativos | | acreditátos | acreditaros | | acsedí | acceder | | acsedíx | accede | | Acsés | acceso | | Acsés, acsésos, accesos | acceso, accesos | | acsidén, acsidéns | accidente, accidentes | | acsidental | accidental | | acsió, acsións, acsioneta, acsionetes | acción, acciones | | acsiomo, ecce homo, persona mal farjada, bruta, dixat | ecce homo, persona mal vestida, dejada | | acsioná | accionar | | acsionats | accionados | | Acsiono | acciono | | acsións | acciones | | acte, actes (sala o salón de actes) | acto, actos | | Actitut – eixa es la actitut ! Actituts | actitud, actitudes | | actiu, actius, activa, actives | activo, activa, activos, activas | | actividat | actividad | | actó, actós, actriu, actrius | actor, actriz, actores, actrices | | actuá, actúo, actúes, actúe, actuém o actuám, actuéu o actuáu, actúen – actuát, actuada, actuassió – actuaría – actuára – actuaré – per ejemple, fem riure (o no) | actuar | | actuaben | actuaban | | actuáe o actuabe | actuaba | | actual, actuals | actual, actuales | | actualisá | actualizar | | actualisán (g) | actualizando | | actualmén, avui en día, a día de avui | actualmente, hoy en día, a día de hoy | | actuassió | actuación | | actuát (p) | actuado | | actúe | actúa | | actúo | actúo | | acudí | acudir | | acudíe | acudía | | acudíen | acudían | | acudiguérem | acudiéramos | | acudiguéreu | acudiéseis, acudiérais | | acudím | acudimos | | acudín (g) | acudiendo | | acudirém | acudiremos | | acudiren, acudiguéren | acudieran, acudiesen | | acudíssen, acudíxen | acuden | | acudit, acudida – en catalá acudit es chiste | acudido, acudida – acudit en catalán, chiste | | acudíx | acude | | Acudixco | acudo | | acudíxen | acuden | | acudixquen | acudan | | Acuerdo , estar de acuerdo, acuerdos | acuerdo, acuerdos | | acullidó | acogedor | | acumuláe o acumulabe | acumulaba | | acumulánse | acumulándose | | acunál, acunála | acunarlo, acunarla | | Acurrucá – enroná a La Litera ? (ficá a un chiquet a la faldeta), acurrucás – me acurruco, acurruques, acurruque, acurruquém o acurrucám, acurruquéu o acurrucáu, acurrúquen – acurrucat, acurrucada, acurrucats, acurrucades | acurrucar | | acurrucadet, acurrucadeta | acurrucadito, acurrucadita | | acurruquéu | acurruquéis | | acursá, acursás – fé algo mes curt – acurso, acurses, acurse, acursém o acursám, acurséu o acursáu, acúrsen – acursán (g) – acursat, acursada – acursaría, acursaríes, acursaríe, acursaríem, acursaríeu, acursaríen | hacer corto, acortar | | acusal | acusarlo | | acusán | acusando | | acusassió | acusación | | acusat | acusado | | acusém, acusám | acusamos | | achicá (aigua) | achicar (agua) | | achinollat, aginollat (vore ginoll) | de rodillas | | achopau, achopás, fótres chop, chopet, amerás | mojado, mojarse | | achuda, ajuda | ayuda | | achudaben, achudáen, ajudáen, ajudaben | ayudaban | | achudáe o achudabe | ayudaban | | Achúdal – achudál | Ayúdale ! | | achudála, ajudála | ayudarla | | achúdala, ajúdala ! | ajúdala | | achudáli, ajudáli | ayudarle | | achudals, ajudals | ayudarles | | achúdam | ayúdame | | achudám, ajudám | ayudarme | | Achúdamos ! Ajúdamos | ayúdanos | | achudámos, ajudámos | ayudarnos | | achudán, ajudán (g) | ayudando | | achudánla, ajudánla | ayudándola | | achudánli, ajudánli | ayudándole | | achudáns, ajudáns | ayudantes | | achudantes, ajudantes | ayudantas | | achudará, ajudará | ayudará | | achudarán, ajudarán | ayudarán | | achudarás, ajudarás | ayudarás | | achudaré, ajudaré | ayudaré | | achudarém, ajudarém | ayudaremos | | achudáres, ajudáres (que tú) | ayudaras (que tú) | | achudat, ajudat | ayudado | | achude, ajude (ell) | ayuda (él) | | achudém, ajudém | ayudamos | | achúden, ajúden | ayudan | | achúdes, ajudes | ayudas | | achudo, ajudo | ayudo | | achuní, chuní, juñí, ajuntá, juntá | unir | | achuntada, ajuntada | juntada | | achuntamén, ajuntamén , casa de la vila, casa del consistori, consistorial, achuntaméns | ayuntamiento | | achuntat, ajuntat | ajuntado | | adaptá | adaptar | | adaptánla | adaptándola | | adaptás | adaptarse | | adapte | adapta | | adecuadamen | adecuadamente | | adecuades | adecuadas | | adecuassió, adecuasió | adecuación | | adecuat | adecuado | | adeláns, adelans | adelantos | | adelantá | adelantar | | adelantabe, adelantáe | adelantaba | | adelantán (g) | adelantando | | adelantánme | adelantándome | | adelantánseli | adelantándosele | | adelantárem | adelantáramos | | adelantarém | adelantaremos | | adelantaríeu | adelantaríais | | adelantat | adelantado | | adelantats | adelantados | | ademán, ademáns, gesto, gestos | ademán, gesto | | ademés | además | | adentrá, se va – adentrás | adentrar, adentrarse | | adependrá | aprenderá | | adepéndre, adepréng o adepénc, adepréns, adeprén, adepreném, adeprenéu, adeprénen – adeprés, adepresa – adependría – si yo adeprenguera – adependré | aprender | | Adepéndrel – vols adepéndre chapurriau ? Natros tel amostrém, no es difíssil adepéndrel. | aprenderlo | | adepéndreles | aprenderlas | | adepéndren (no podrás adepéndren may) | aprender, no podrás aprender(lo) nunca | | adepéndreu | aprenderlo | | adependría (yo) | aprendería (yo) | | adependríe | aprendería (él) | | adependríen | aprenderían | | adeprén | aprende | | adeprénen | aprenden | | adeprenénu | aprendiéndolo | | adepreng | aprendo | | adeprenga, cuan yo adeprenga física cuántica, los sapos criarán pel. | cuando yo aprenda física cuántica, los sapos criarán pelo. | | adeprenguere | aprendiera, aprendiese | | adeprengues | aprendas | | adepreníe | aprendía | | adeprés, adepresa | aprendido, aprendida | | adepreses | aprendidas | | adés, ara fa poc | hace poco rato | | Adhesiu, adhesius, adhesiva, adhesives | adhesivo, adhesivos, adhesiva, adhesivas | | Adiós, adéu | adiós | | adissional | adicional | | adiviná (ensertá), adivinás – si la enserto la endivino – adivino, adivines, adivine, adiviném o adivinám, adivinéu o adivináu, adivínen – adivinaría – adivinára – adivinaré – adivinat, adivinada | adivinar | | adivinabe | adivinaba | | adivinán (g) | adivinando | | adivinánu | adivinándolo | | adjectiu, adjectius, adj. | adjetivo, adjetivos | | admétre (vore admití) – aixó no se pot admétre, admití | admitir, esto no se puede admitir | | administrá, administro, administres,administre, administrém o administrám, administréu o administráu, adminístren – administrat, administrada, administrassió | Administrar – ministro, ministra | | administrabe | administraba | | administradó, administradora | administrador, administradora | | administrassió | administración | | admirá, admirás | admirar, admirarse | | admirabe | admiraba | | admiráben, admiráen | admiraban | | admirablemen | admirablemente | | admirassió, admirasió, admirassións | admiración, admiraciones | | admirat, admirada, admirats, admirades | admirado, admirada, admirados, admiradas | | admití, admitixgo o admitixco, admitíxes, admitíx, admitím, admitíu, admitíxen – admitida, admitit, admisió – admitiría – admitiguera o admitíra – admitiré | admitir | | admití, admitixgo, admitíxes, admitíx, admitím, admitíu, admitíxen – admitida, admitit, admisió | admitir | | admitíe | admitía | | admitíen | admitían | | admitiguére | admitiera, admitiese | | admitiguéren | admitieran, admitiesen | | admitím | admitimos | | admitíren , admitiguéren | admitieran, admitiesen | | admitís | admitirse | | admitit | admitido | | admitits | admitidos | | admitíu – admétre - aixó no podém admitíu – aixó no se pot admití | admitirlo | | admitíx | admite | | admitixco o admitixgo | admito | | Admonissión , admonissións, avís, avísos, amonestassió, reproche, recriminassió, reprimenda, reconvensió, regañina, filípica, sermó | admoniciones, admonición, aviso, amonestación, reproche, recriminación, reprimenda, reconvención, regaño, regañina, filípica, sermón | | adobá, ficá en adobo, salsa, aliño, condimén, espéssia, espéssies, conserva, salmuera | adobar, poner en adobo, salsa, aliño, aderezo, condimento, especia, conserva, salazón | | adobaréu | adobaréis | | adopsió | adopción | | adoptá | adoptar | | adoptán (g) | adoptando | | adoptat, adoptada | adoptado, adoptada | | adopto | adopto | | adorable, adorables | adorable, adorables | | adorál | adorarlo | | adorassió (de los tres reys magos, y qué majos que eren) | adoración (de los tres reyes magos, y qué majos que eran) | | adorm (se, s´adorm) | se duerme | | Adormí, adormís - yo me adórmigo, tú te adorms, adorm, adormím, adormíu, adórmen – adormiguéra – adormiría – adormit, adormida – adormiré – vore dormí, se conjugue igual | dormirse | | adormida, adormit, adormides, adormits | dormido, dormida, dormidos, dormidas | | adormíen (se) | se dormían | | adórmigo | duermo | | adormiguere | durmiera, durmiese | | adormilat, adormilats, adormilada, adormilades, adormiscat, adormiscada | adormilado, adormilados, adormilada, adormiladas | | adormím | dormirme | | adormits | dormidos | | adormíx (se) | se duerme | | adorná | adornar | | adornaben | adornaban | | adornades, adornats | adornadas, adornados | | adornadíssima | adornadísima | | adornadíssimes | adornadísimas | | adornál | adornarlo | | adornánles | adornándolas | | adornat, adornada | adornado, adornada | | adornats, adornades | adornados, adornadas | | adosada, adossada, una casa pegada a un atra | adosada, una casa pegada a otra | | adosats, adossats (chalets) | adosado, adosados, chalets | | adotsenat, adotsenats, adotsenada, adotsenades, vulgar, comú, corrén, trivial, ramplón, sáfio, mediocre, ordinari, chabacano, charro, plebeyo | adocenado, vulgar, común, corriente, trivial, ramplón, zafio, mediocre, ordinario, chabacano, charro, plebeyo | | adquirí, adquirixgo, adquirixes, adquiríx, adquirím, adquiríu, adquiríxen – adquissisió, adquirit, adquirida – adquiriría – adquiriguera – adquiriré | adquirir | | adquirit, adquirida | adquirido, adquirida | | adquirixquen | adquieran | | adquissisió | adquisición | | adressá, adressás – ficá algo recte (al dret) – aná cap an algún puesto – adressat, adressada – agarrá una adressera, atajo, camí mes recte | Enderezar, poner algo recto – dirigirse hacia – atajar, coger un atajo | | adressála | enderezarla | | adressánse | dirigiéndose, enderezándose | | Adressera, adresseres, dressera, dresseres (atajo) – vore adressá – acursá lo camí agarrán una adressera | atajo, atajos | adulá, afalagá, lisonjeá, alabá, agasajá, loá, exaltá, camelá, requebrá, piropejá, doná coba, fé la pilota | adular, halagar, lisonjear, alabar, agasajar, loar, exaltar, camelar, incensar, embelecar, requebrar, piropear, dar coba, hacer la pelota | | aduládes, adulades, adulat, adulats | aduladas, adulados | | Adulteri, adúltero, adúltera – dos adults han cometut adulteri. | adulterio, adúltero, adúltera | | adulto, adulta, adultos (escola de adultos), adultes | adulto, adulta, adultos (escuela de adultos), adultas | | adverbio, adverbios | adverbio, adverbios | | adversidat | adversidad | | advertánsia, adverténsia, advertimén, advertiméns, avís, observassió, consell, exhortassió, indicassió, insinuassió, sugerénsia, amenassa, admonissió, prevensió, informassió, opinió, apersibimén, sermón, aclarassió, nota, explicassió, prefassi, prólogo | advertencia, aviso, observación, consejo, exhortación, indicación, insinuación, sugerencia, amenaza, admonición, prevención, información, opinión, apercibimiento, sermón, aclaración, nota, explicación, prefacio, prólogo | | advertí, advertixgo o advertixco, advertíxes, advertíx, advertím, advertíu, advertíxen – advertit, advertida, adverténsia – advertín – advertínli | advertir | | advertiguere | advertiera,advertiese | | advertit, advertida | advertido, advertida | | advertíu | advertirlo | | aerossol | aerosol | | afabilidat | afabilidad | | afabilíssima, mol afable | afabilísima | | afable | afable, cordial, amable, cortés, afectuoso, cariñoso, simpático, acogedor, tierno, dulce, sencillo, llano, franco, abordable, bondadoso, apacible, gracioso, ameno, gentil, amistoso, afectivo, cálido, benévolo, benigno, condescendiente, sociable, familiar, humano, expresivo, efusivo, jovial, campechano, urbano, atento, obsequioso | | afablemen | afablemente | | afaenát, que té faena (atrafegat) | afaenado, ocupado, con mucho trabajo | | afaito, afeito (yo me) | afeito | | afalagamén, afalagaméns | halagos | | afalague | halaga | | afalagues | halagas | | afamat, afamada | afamado, afamada | | afán, afáns | afán, afanes | | afanéutos | daros prisa | | afanós , afanosa, afanosos, afanoses, aufanós, aufanosa | que tiene afán | | afavorí – aixó te afavorix, - fé un favor an algú - afavoríe, afavoríen, afavoríl, afavorit, afavorida,afavorixen | favorecer | | afectá, afecto, afectes, afecte, afectém o afectám, afectéu o afectáu, afécten – afecsió, afectat, afectada | afectar | | afectades | afectadas | | afectassió | afectación | | afecte | afecto | | afectiu | afectivo | | afectuós, afectuosa | afectuoso, afectuosa | | afectuosamen | afectuosamente | | afectuoses | afectuosas | | afectuossíssima, mol afectuosa | afectuosísima | | afechí, afegí – afegixco, afegíxes, afegíx, afegím, afegíu, afegíxen – afechíe – afechirém – afechís – afechísquen – afechit, afechida | añadir | | afegix | añade | | afegixco | añado | | afegixque | añada (él) | | afegixques | añadas (tú) | | Afeitá – afeitás – rapá lo cap, rapás lo cap - afeitat, afeitada – yo me afeito, afeites, afeite, afeitém o afeitám, afeitéu o afeitáu, aféiten – afeitaría – afeitára – te afeitaré (afaitaré) | afeitar, afeitarse | | afeitám | afeitarme | | afeitán (g) | afeitando | | afeitat, afeitada | afeitado, afeitada | | Afeite – de afeitá - cosmétic, maquillaje, potingue, pintura, crema, colorete, carmín, rimel, polvos, tinte | Afeita – afeite : aderezo, adorno, embellecimiento, cosmético, maquillaje, potingue, pintura, crema, colorete, carmín, rimel, polvos, tinte | | afiladó, afiladora | afilador, afiladora | | afiláe o afilabe | afilaba | | afiláe, afilabe | afilaba | | afilán (g) | afilando | | afilat, afilada | afilado, afilada | | afinat, afinada | afinado, afinada | | afinidat, afinidats | afinidad, afinidades | | Afirmá - afirmo, afirmes, afirme, afirmém o afirmám, afirméu o afirmáu, afírmen – afirmassió, afirmat, afirmada (firmá se conjugue igual) | afirmar | | afirmabe | afirmaba | | afirmaben | afirmaban | | afirmán (g) | afirmando | | afirmánli | afirmándole | | afirmassió | afirmación | | afirmat | afirmado | | afirmatiu, afirmatius | afirmativo, afirmativos | | afirme | afirma | | afissió, afissións | afición, aficiones | | afissioná, afissionás | aficionar, aficionarse | | afissionada | aficionada | | afissionat, afissionats | aficionado, aficionados | | afissións | aficiones | | aflamá, s'han aflamat les primentoneres (que fan primentóns) – de flama, massa caló – vore agostá | se han quemado las pimentoneras (que hacen pimientos) – de llama, demasiado calor – ver agostar | | aflicsió, pena, pesá, doló, tristesa, congoja, amargura, cuita, dol, consternassió, tribulassió, abatimén, dessolassió, desconsol, dessesperassió, patimén, mortificassió, tormén, tortura, quebranto, agonía, ofec, cárrega, contrariedat | aflicción, pesar, pena, dolor, pesadumbre, tristeza, congoja, amargura, desazón, cuita, duelo, consternación, tribulación, abatimiento, desolación, desconsuelo, desesperación, sufrimiento, mortificación, tormento, tortura, quebranto, agonía, ahogo, sinsabor, carga, contrariedad | | afligides, afligida, afligit, afligits, vore aflicsió | afligido, afligida, afligidos, afligidas | | afligíxen (se), se apenen | afligen, apenan | | Aflorá – aflorat, aflorada (a la superfíssie) | Aflorar – a la superficie | | Afluén , afluéns (riu) | afluente, afluentes (río) | | afluénsia (de gen) | afluencia (de gente) | | afluixá, afluixás | aflojar, aflojarse | | afluixabe, afluixáe | aflojaba | | afoná, afonás – yo me afono, afones, afone, afoném o afonám, afonéu o afonáu, afónen – afonat, afonada – fondo – afonaría – afonára – afonaré | hundir, hundirse | | afonaben (se) | hundían (se) | | afonán (g) | hundiendo | | afonare | hundiera, hundiese | | afonaríen | hundirían | | afonats | hundidos | | afondá, paregut a afoná, afondá la rella, l´aladre, que vaigue mes fondo | ahondar, el arado | | afora, a fora, a les afores | fuera, afuera, a las afueras | | afores | aniquilar, aniquilado, aniquilada, aniquilara, aniquilaría | | Aforrá, aforrás - aforro, aforres, aforre, aforrém o aforrám, aforréu o aforráu, afórren | ahorrar, ahorrarse | | aforrámos, aforramos, vore aforrá | ahorrarnos | | aforrán (g) | ahorrando | | aforrat, aforrada | ahorrado, ahorrada | | aforrátos | ahorraros | | aforre | ahorra | | aforréutos los dinés ! | ahorraos el dinero, los dineros ! | | aforro | ahorro | | afortunat, afortunada, afortunats, afortunades | afortunado, afortunada | | afrenta, afrentes – afrentat, afrentada – ofensa, ofenses – afrentós, afrentosa | afrenta, ofensa, agravio, ultraje, insulto, injuria, desprecio, desdén, infamia, burla, mofa, zaherimiento, escarnio, vejación, vergüenza, ignominia, deshonor, deshonra, vilipendio, baldón | | afrentabe | afrentaba | | africats (sonidos) | sonidos africados | | afuetát, que li han futut en un fuét | golpeado con una fusta | | agarrá (de garra), agarrás – agarro, agarres, agarre, agarrém o agarrám, agarréu o agarráu, agárren – agarrat, agarrada – agarrára – agarraré – agarraría – agarradet, agarradeta | agarrar, coger | | agarraben | agarraban | | agarrabes | agarrabas | | agarrada | agarrada, cogida | | agarrades | agarradas, cogidas | | agarráe o agarrabe | agarraba | | agarráen o agarraben | agarraban | | agarrál, agarráli, agarrála, agarrálay | cogerlo, agarrarlo | | agarrála | agarrarla | | agarrals, agarráls | agarrarlos | | agarramén, agarre (codíssia, tacañería) – vore agarrat, agarrada | codicia, tacañería, avaricia | | agarrán (g) | agarando | | agarránla | agarrándola | | agarránli | agarrándole | | agarránlo | agarrándolo | | agarránme | agarrándome | | agarránse | agarrándose | | agarránu | agarrándolo | | agarráre | agarrara, agarrase | | agarrarém | agarraremos | | agarraríen | agrrarían | | agarrat, agarrada (de la vírgen del puñ) | tacaño, de la virgen del puño – agarrado, agarrada | | Agarréume ! | Cogedme ! Agarradme ! | | agarron | agarren | | agassajá | agasajar | | agassaján (g) | agasajando | | agén, agéns | agente, agentes | | agenda, agendes (se ponúnsie la g com en castellá) | agenda, agendas | | agénsia | agencia | | agilidat | agilidad | | agilíssim, mol ágil | agilísimo | | ágils, ágil | ágil, ágiles | | aginollá, aginollás – yo me aginollo, aginolles, aginolle, aginollém o aginollám, aginolléu o aginolláu, aginóllen – a ginollóns cullía codoñs - ginoll, ginolls – aginollaría – aginollára – aginollaré – aginollat, aginollada, aginolladet, aginolladeta | ponerse de rodillas, arrodillarse | | aginollada | de rodillas, arrodillada | | aginollo (yo me) | me pongo de rodillas, arrodillo | | agitassió | agitación | | aglomerassió, aglomerassións | aglomeración, aglomeraciones | | agon, aon – aón, agón ? | donde, dónde ? | | agonía, agoníes | agonía, agoníes | | Agónic, agónics , agónica, agóniques | agónico, agónicos, agónica, agónicas | | agonisán | agonizando | | agost | agosto | | agosté (de agost) – treballadó que ajude a la cullita o cullida al mes de agost. | trabajador que ayuda en la cosecha en el mes de agosto | | agostejá | secarse algunas plantas (en agosto) | | agostejat , agostejada , la cullita, les pataqueres (pataca) | plantas secas (mes de agosto), las plantas de la patata por ejemplo. | | agotat, agotats, agotada, agotades | agotado, agotada, agotados, agotadas | | ágra , ágre (vi ágre, vinagre), ágres | Agrio – vino agrio = vinagre – agrios | | Agradá - agrado, agrades, agrade, agradém o agradám, agradéu o agradáu, agráden - aixó no me agrade – agradán (g) – agradára, agradáres, agradáre, agradárem, agradáreu, agradáren – agradat, agradada | agradar, gustar, satisfacer, interesar, complacer, contentar, encantar, deleitar, alegrar, regocijar, cautivar, atraer, seducir, hechizar, arrebatar, entusiasmar, embelesar, embriagar, absorber | | agradá, chauchá | gustar, (no) me gusta | | agradabilíssima, mol agradable | agradabilísima | | agradable, agradables | agradable, agradables | | agradablemen | agradablemente | | agradáe, agradabe | agradaba (gustaba) | | agradáen, agradaben | agradaban (gustaban) | | agradála | agradarla | | agradáles | agradarlas | | agradáli | agradarle | | agradám | agradarme | | agradánli | agradándole | | agradántos | agradándoos, gustándoos | | agradaría | agradaría | | agradaríe (an ell li) | agradaría (a él le) gustaría | | agradat | agradado, gustado | | agrade, agráe | agrada | | agraden, agráen | agradan | | agradéu | agradéis | | agraí, agraíxco, agraíxes, agraíx, agraím, agraíu, agraíxen – agraít, agraída, agraimén | Agradecer – agradecido, agradecida, agradecimiento | | agraída | agradecida | | agraídes | agradecidas | | agraíe (ell) | agradecía | | agraíli | agradecerle | | agraím | agradecerme | | agraimén | agradecimiento | | agraín (g) | agradeciendo | | agraínli | agradeciéndole | | agraínu | agradeciéndolo | | agrairía | agradecería | | agraísquen, agraíxquen | agradezcan | | agraít | agradecido | | agraíts | agradecidos | | agraíuli | agradecedle | | agraíx (ell) | agradece (él) | | agraíxco | agradezco | | Ágramen – li va contestá ágramen | Agriamente – le contestó ágriamente | | Agraná – agrano, agranes, agrane, agraném o agranám, agranéu o agranáu, agránen – agranat, agranada – agranaría – si yo tinguera una granera, cuántes coses agranaría | barrer, escobar | agraná en una granera – ramás – sepillá, passá la granera, arrollá, atropellá, apartá, despedí, expulsá | barrer, escobar, escobillar, cepillar, barrisquear, pasar la escoba, arrollar, atropellar, apartar, despedir, expulsar | | agranades, agranada, agranat, agranats | barrida, barridas, barrido, barridos | | agranán (g) | barriendo | | agranat | barrido | | agranen | barren | | agrassiat, agrassiada | agraciado, agraciada | | agravat, de grave, agravada | agravado, agravada | | agravi, agravis, ofensa, ofenses, injuria, injúries, afrenta, afrentes, ultraje, ultrajes, deshonra, deshonres, humillassió, humillassións, mansilla, mansilles, insult, insults, calumnia, calumnies, mal, moléstia, perjuissi | agravio, ofensa, injuria, afrenta, ultraje, deshonra, humillación, mancilla, insulto, calumnia, daño, molestia, perjuicio | | ágre, ágra – vi ágre, vinagre – quina cara mes ágra té ta sogra ! | agrio, agria, vinagre – qué cara más agria tiene tu suegra ! | | agredí | agredir | | agredixen | agreden | | agregá, afegí, sumá, adissioná, incorporá, ajuntá, assossiá, anexioná, anexá, juñí, pegá, vinculá, mesclá, combiná, aumentá, incrementá, completá, complementá | agregar, añadir, sumar, adicionar, incorporar, adjuntar, asociar, anexionar, anexar, unir, juntar, pegar, vincular, mezclar, combinar, aumentar, incrementar, completar, complementar | | ágres | agrios | | agressividat | agresividad | | agrupá | agrupar | | aguaitá – guaita ! – aguaita ! - aguaito, aguaites, aguaite, aguaitém o aguaitám, aguaitéu o aguaitáu, aguáiten – aguaitaría – si yo aguaitara – aguaitaré – aguaitat, aguaitada - (tamé en aragonés) – está al aguait, vigilá, mirá, ataullá | mirar, observar | | aguantá – a guantá llimpia (guantada) | Aguantar – a guantazo limpio | | aguantá, aguantás – aguanto, aguantes, aguante, aguantém o aguantám, aguantéu o aguantáu, aguánten – aguantaría – aguantára – aguantaré – aguantat, aguantada (a guantada llimpia no, que es de guan, bufetada) | aguantar, aguantarse | | aguantáe o aguantabe | aguantaba | | aguantáen | aguantaban | | aguantán (g) | aguantando | | aguantánla , aguantánlo | aguantándola, aguantándolo | | aguantánli | aguantándole | | aguantánme | aguantándome | | aguantánse | aguantándose | | aguantaríe | aguantaría | | aguantaríen | aguantarían | | aguantat, aguantát | aguantado | | Aguante – capassidat de aguantá | Aguanta – capacidad de aguantar | | aguantém | aguantamos | | aguanten | aguantan | | aguánton, aguanton | aguanten | | aguardá , esperá – aguardo, aguardes, aguarde, aguardém o aguardám,aguardéu o aguardáu, aguárden – aguárda aquí ! - aguardaría – aguardára – aguardaré (guardá se conjugue igual) | aguardar, esperar | | aguardabe | aguardaba, esperaba | | aguardaben | aguardaban | | aguardál | aguardarlo | | aguardán (g) | aguardando | | aguardánlos | aguardándolos | | aguarde | aguarda, espera | | Aguda – veu aguda o fina, fineta – agudes – agut, aguts – agudesa, agudeses – agudisat, agudisada | aguda, agudas, agudeza, agudezas, agudizado | | agüelets | abuelitos | | agüelo , agüela / agüelo sebeta (seba minuda), agüelet, agüeleta, agüelos, agüeles | abuelo, abuela | | aguinaldo, aguinaldos | aguinaldo, aguinaldos | | agulla, agulles – agulles de cap | aguja, agujas – alfileres | | Agut , agudes, aguts, aguda | agudo, aguda, agudos, agudas | | ahí (ahir) | ayer | | ahorros (vore aforrá) | ahorros | | ahuyentá | ahuyentar | | aigua , aigües, aigueta, aigüetes, aigualera (rosada) – aiguat, aiguats | agua, aguas, agüita, rocío, mucha agua | | aiguardén , aigua ardén, aiguardéns – barrejat en mistela o moscatell es una barreja o barrecha – cassalla (mol típica de Valénsia) | aguardiente, agua ardiente, barreja : mezcla, cazalla | | aiguat | mucha agua | | aigüera, aigüeres, boñs a la terra, caballonets O regués per a desviá l´aigua de un camí cap a un bancal y que no se regallo. No es un desaigüe encara que sigue per a desaiguá. |
| | aik, aic, eic, chaic, chaica, aiks, eics, chaics, etc (xeic a Tortosa) | saludo, saludos | | airadamen, en enfado | airadamente | | Aire , ven, aireguina | aire, viento | | Airegaz , ventolina – qué es lo ven? Les orelles de X en movimén. | mucho aire, viento – Qué es el viento? Las orejas de X en movimiento. | | Airejá – airejás – airejo, aireges, airege, airegém o airegám, airegéu o airejáu, airégen – airejara, airejáres, airejáre, airejárem, airejáreu, airejáren – airejaría, airejaríes, airejaríe, airejaríem, airejaríeu, airejaríen – airejat, airejada | airear | | airet, airets | airecito, airecitos | | aisladamen | aisladamente | | aislades, aislats | aisladas, aislados | | Aisláe , aislabe (ell o ella) | aislaba | | aislare (condissional), si ell aislare la finestra, no entraríe tan fret | aislara, aislase | | Aislat, aislada | aislado, aislada | | aissá, eissá, eixada, aixada, vore cavegueta | azada | | aissí, així, aixína, aissina, aixínes | así, de esta manera | | aissó, aixó, aixós, ixo, ixos | esto, estos | | Aiva d´ay // fuch !, úspen ! | Fuera de ahí ! | | aixecás, eixecás | Levantar, levantarse | | Així , aixina, aixines, aixíns, de esta manera, així m´agrade, fésmu aixina, fému aixina, aixina que no vols eixí, | así, de esta manera | | aixó | esto | | ajedrés, ajedrez | ajedrez | | ajudá, achudá, ajudo, ajudes, ajude, ajudém o ajudám, ajudéu o ajudáu, ajúden – ajudat, ajudada - ajuda – si yo ajudara, ajudares, ajudare, ajudárem, ajudáreu, ajudáren | ayudar | | ajudáda, ajudada | ayudada | | ajudáe o ajudabe | ayudaba | | ajúdal (an ell), ajúdala (an ella) | ayúdale, ayúdala | | ajudála, ajudál | ayudarla, ayudarlo | | ajudáls | ayudarles, ayudarlos | | ajudám | ayudarme | | Ajúdam ! | Ayúdame ! | | Ajúdamos ! | Ayúdanos ! | | ajudánla | ayudándola | | ajudánli | ayudándole | | ajudánme | ayudándome | | Ajudánmos | ayudándonos | | ajudánse | ayudándose | | ajudanta, ajudán (tamé gerundio) | ayudanta, ayudante | | ajudará | ayudará | | ajudarán | ayudarán | | ajudaríe | ayudaría | | ajudat | ayudado | | ajudats | ayudados | | ajude | ayuda | | ajúden, ajuden | ayudan | | Ajudéume ! | ayudadme | | Ajudéutos ! | ayudaros | | ajudo | ayudo | | ajúdon, ajudon (que ells) | ayuden | | ajuntá , achuntá – ajúnto, ajúntes, ajúnte, ajuntém o ajuntám, ajuntéu o ajuntáu, ajúnten – ajuntán (g) – ajuntára, ajuntáres, ajuntáre, ajuntárem, ajuntáreu, ajuntáren | juntar, unir | | ajuntaben | juntaban | | ajuntamén , casa de la vila, achuntamén | Ayuntamiento | | ajuntán (g) | juntando | | ajuntánlos | juntándolos | | ajuntat | juntado | | ajuntémos | juntémonos | | ajupá, pujá an algú mes alt, a una paret, per a que véigue milló | aupar | | ajupida, ajupit | agachado, en cuclillas | | ajupís | agacharse, ponerse en cuclillas | | ajupís, arrupís | acurrucarse, agazaparse | | ajust (de cuentes) | ajuste (de cuentas) | | ajustá, just, justa – ajusto, ajustes, ajuste, ajustém o ajustám, ajustéu o ajustáu, ajústen – ajustat, ajustada, justet, - ajustán (g) – ajustára, ajustáres, ajustáre, ajustárem, ajustáreu, ajustáren – si te fico lo dit al cul entre just, pero no es lo correcte. | ajustar, justo, justa – si te meto un dedo en el culo entra justo, pero no es lo correcto. | | ajustarém | ajustaremos | | ajustat, ajustada | ajustado, ajustada | | al tardet, al acabás la tarde | al acabarse la tarde, crepúsculo, puesta del sol | | ala, ales (Red Bull ten done) - aleta (de un tiburón), aletes (de pollastre) | ala, alas (Red Bull te las da) – aleta, aletas, alita, alitas | | alababe, alabáe | alababa | | alabáen, alababen | alababan | | Alabál – alábal ! | Alabarlo – alábalo ! | | alabálay | alabárselo | | alabám | alabarme | | alabán (g) | alabando | | alabánlo | alabándolo | | alabansa, alabanses | alabanza, alabanzas | | alabánte | alabándote | | alabat | alabado | | alabats | alabados | | aladre, aladres per a llaurá | arado, arados para labrar | | alambique, alambiques, alambic, alambics per a fé aiguardén | alambique, alambiques para hacer aguardiente | | alarmat | alarmado | | albada, música que se toque a la primera hora del matí o maití (maitines) | albada, música que se toca a primera hora de la mañana o maitines. | | albarca, abarca, abarques, albarques, calsat en sola de goma o caucho, fet de cuero | albarca, calzado con suela de caucho, hecho de cuero | | albarda, aubarda, albardes, aubardes | albarda, albardas (para un equino) | | albéitar, menescal, veterinari | albeitar, menescal, veterinario | | albelló, albellóns, aubelló, aubellóns, auvelló, auvellóns – drenaje de aigua | desagüe, desagües hechos en un campo, drenaje de agua | | albenc, albeng, forat, bada, esclecha de les roques | agujero, grieta en las rocas | | albercoc, abrecoc, albercocs, abrecocs | albaricoque, albaricoques | | alberchineta, alberchina, aubergínia, oberginga, etc | berengena, berejena | | albergabe | albergaba | | albergaben, albergáen | albergaban | | albergám | albergarme | | albergámos | albergarnos | | albergará | albergará | | albergaréu | albergaréis | | albergat, albergada | albergado, albergado | | álbre, álbres, albret, albrets, albre, albres | árbol, árboles, arbolito, arbolitos | | albrechines, alberchina, alberchines, etc | berengena, berejena | | albríssies, regalo al que porte bones notíssies – albríssia | albricias, albricia | | álbum | álbum | | álbums | álbumes | | alcalde, alcaldes, alcaldesa, alcaldeses | alcalde, alcaldes, alcaldesa, alcaldesas | | Alcañís | Alcañiz | | alcáns, alcanse | alcance | | alcansá, alcanso, alcanses, alcanse, alcansém o alcansám, alcanséu o alcansáu, alcánsen – alcansat, alcansada | alcanzar | | alcansabe | alcanzaba | | alcansaríe | alcanzaría | | alcansaríen | alcanzarían | | alcansat, alcansada | alcanzado, alcanzada | | alcansats, alcansades | alcanzados, alcanzadas | | alcansáume | alcanzadme | | alcansém | alcancemos | | alcánsen | alcanzan | | alcanso | alcanzo | | alcantarilla, alcantarilles | alcantarilla, alcantarillas | | alcantarillat | alcantarillado | | alcaparra, alcaparres | alcaparra, alcaparras | | alcoba, habitassió normalmén sense finestra, humida, fosca y freda – alcobes, alcobeta | alcoba, habitación normalmente sin ventana, húmeda, oscura, fría | | alcohol | alcohol | | alchez, alchés, ges, gessaire - cals, clarió, tiza, escayola, lechada (vore yessaire, gessaire) | Yeso, - cal, clarión, tiza, escayola, lechada – el yesaire es el albañil especializado en yeso. | | aldabón, picaport, aldaba, trucadó en aragonés | aldaba, picaporte, aldabón, llamador, trucador en aragonés | | aldeá, aldeana, aldeáns, aldeanes | aldeano, aldeana | | aldea, aldees, com la del agüelo Sebeta aguelosebeta.blogspot.com | aldea, aldeas | | alé, alén, aliento | aliento | | alegá | alegar | | alegat | alegado | Alegoría, alegoríes - símbolo, emblema, enseña, imache, insignia, signo, siñal, iconografía, romanse, leyenda, ficsió, mito, apólogo, fábula, parábola, alusió, comparassió, metáfora, personificassió, prossopopeya | alegoría, símbolo, emblema, enseña, imagen, insignia, signo, iconografía, romance, leyenda, ficción, mito, apólogo, fábula, parábola, alusión, comparación, metáfora, personificación, prosopopeya | | alegrá, alegrás | alegrar, alegrarse | | alegrabe, alegráe | alegraba | | alegraben, alegráen | alegraban | | alegrán (g) | alegrando | | alegránse | alegrándose | | alegrarán | alegrarán | | alegraríe | alegraría | | alegrat | alegrado | | alegre, alegres – Alegre com apellit, per ejemple a Valjunquera, la Yolanda de la asoc. Amics del chapurriau – ella está alegre, ell está o es alegre | alegre, alegres | | alegremén | alegremente | | alegren | alegran | | alegréu (tos) | os alegráis | | Alegréutos ! | Alegraos ! | | alegría, (vore alifara o jubiléu), alegríes, alifares | alegría | | alegro (men) | Me alegro | | aleguéu | alegáis | | alentabe | alentaba | | alerta, alertes | alerta, alertas | | ales | alas | | aleta, aletes | aleta, aletas | | alfabeto, analfabeto, alfabeta | alfabeto, analfabeto, alfabeta | | Alfalz, aufals – fals, falseta, falsejá, falsechá, corbella, corvella | Alfalfa – hoz | | alfombrá | alfombrar | | alforja, alforges | alforja, alforjas | | Alga, algues – Algás o Algars , riu | alga, algas – río Algás, Algars | | algarsa, garsa, algarses, garses | picaraza, urraca | | algú, algún, algúns, alguna, algunes | alguien, algún, alguna, algunos, algunas | | Alguasil, alguassils, alguassilet, aguassil, aguassilet | alguacil | | alguns, algúns | algunos | | alicates | alicates | | alienígena, alienígenes | alienígena, alienígenas | | alifara (y jubiléu), alegría – va sé una festa del Matarraña y pobles de zona Morella – Maestrat - la de Torredarques va sé mítica, los sivils esperáen a la carretera y al que véen tocat lo féen esperá o doná mija volta cap aball y a tornáy. | alifara, júbilo, alegría | | áliga (águila), áligues | águila, águilas | | aligerán (g) | aligerando | | Alimaña , alimañes | Alimaña , alimañas | | alimén, aliméns | alimento, alimentos | | alimentá, doná de minjá – yo alimento, alimentes, alimente, alimentém o alimentám, alimentéu o alimentáu, aliménten – alimentat, alimentada, alimén – alimentán (g) | alimentar | | alimentaben | alimentaban | | alimentades | alimentadas | | alimentáe, alimentabe | alimentaba | | alimentáen, alimentaben | alimentaban | | alimentánla | alimentándola | | alimentassió | alimentación | | alimentat, alimentada, alimentats, alimentades | alimentado, alimentada | | alimenten | alimentan | | aliñá la ensalada (de ensiam) | aliñar la ensalada (de lechuga) | | alineades, aliniades, alineats, aliniats | alineadas | | alineán (g) | alineando | | Alineat, alineats, aliniat, aliniats, (línia), aliniada, aliniades | alineado, alineados, alineada, alineadas | | aliviat | aliviado | | aljezó , alchezó (de ges, alchez, alchés), tros de ges | trozo de yeso | | Alma , almes | alma, almas | | Almanaque, almanaques – ara que hay adeprés a di almanaque li diuen “candelari”. Calendari, calendaris. - anuari, agenda, efemérides, repertori, recordatori | calendario, anuario, agenda, efemérides, repertorio, recordatorio | | almari, armari, almaris, armaris - guardarroba, aparadó, cómoda | armario, armarios, ropero, guardarropa, aparador, cómoda, taquillón, bargueño, anaquel, estante | | almassén, almasséns (sens de almes naveguen pel sementeri) | almacén, almacenes (cientos de almas deambulan por el cementerio) | | Almassenada, almassenades, almassenat, almassenats | almacenada, almacenadas | | almassenáe, almassenabe | almacenaba | | Almeja, almejes, pichina, pichines, chirla, chirles, (clasca, valva) | almeja, almejas, chirla, amayuela, telina, mejillón, concha, valva | | almíbar, jarabe, dols, sirope, caramelo | almíbar, jarabe, arrope, dulce, sirope, caramelo | | Almirante | Almirante | | Almogávar, almogávars (desperta, ferro !) - al-mugāwir, lo que provoque algarades, o al-mujābir, lo portadó de notíssies : vore albríssia | Almogavar , almogávares - Los almogávares fueron unas tropas de choque, espionaje y guerrilla presentes en todos los reinos cristianos de la península ibérica a lo largo de la Reconquista, formadas principalmente por infantería ligera y especialmente conocidos por el activo papel que desempeñaron en el Mediterráneo aquellos procedentes de la Corona de Aragón entre los siglos xiii y xiv. | | almorsaben | desayunaban | | almostades (vore aumosta, almosta) | coger algo con las dos manos formando cuenco | | almut, almud, celemín, medida antiga | almud, celemín, medida | | alocat, alocats, alocada, alocades | alocado, alocados | | alocussións | alocuciones | | aloe (vera) | aloe (vera) | | alomilló, a lo milló, potsé - igual u fem | quizás, a lo mejor, - igual lo hacemos | | alquería, alqueríes – mas, masada | alquería, alquerías – mas, masada, masía | | alquilá | alquilar | | alquilán (g) | alquilando | | alquilé, alquiler, alquilés | alquiler, alquileres | | alrededó | alrededor | | alrededós (los), lo voltán, la roglada | alrededores | | als, a les | a los, a las | | Álsa - álsa la garra, eixéca la garra, les cames, les garres | Levanta ! | | alsá, alsás | levantar, alzar, levantarse, alzarse | | alsada, alsades | altura, alturas | | alsáe o alsabe | alzaba | | alsáen o alsaben (se) | alzaban | | alsála, alsál | alzarla, alzarlo | | alsán (g) | alzando | | alsánlo | alzándolo | | alsánmos | alzándonos | | alsánse | alzándose | | alsat, alsada, alsats, alsades | alzado, alzada, alzados, alzadas | | Also – apellit de Tortosa, aon se parle valensiá tortosí | Alzo – Also, apellido de Tortosa, donde se habla valenciano tortosino | | Alt, alts, alta, altes, altet (altillo), altets, alteta, altetes | alto, altos, alta, altes | | altá, altás – altá majó de Beseit | altar, altares | | áltamen | altamente | | altané, altiu, engreít, arrogán, presumit, petulán, vanidós, orgullós, soberbio, desdeñós, despressiadó | altanero, altivo, engreído, arrogante, presumido, petulante, vanidoso, envanecido, orgulloso, soberbio, desdeñoso, despreciativo | | Altaveu, altaveus | Altavoz, altavoces | | alterá | alterar | | alterá | alterar | | Alterada, alterades, alterat, alterats | alterada, alteradas, alterado, alterados | | alterassió | alteración | | altere | altera | | alternán (g) de alterná | alternando, gerundio de alternar | | alternativa, alternatives | alternativa, alternativas | | altíssim | altísimo | | altíssima | altísima | | altíssimes | altísimas | | altíssims | altísimos | | altiu, altiva, altius, altives | altivo, altiva, altivos, altivas | | altramússos, tramússos, altramuz, tramús (paregut a la guixa) | Altramuz, altramuces, lupino, chocho | | altura, eixecada, altures, eixecades | altura, alturas | | alumbrat | alumbrado | | Alumne, alumno, alumnes, alumnos | Alumno, alumnos | | alusió, alusións | alusión, aluciones | | alussiná | alucinar | | alussinats | alucinados | | all y oli, allioli, all i oli - allium oleum en latín | ajo y aceite, alioli | | All, alls | Ajo, ajos | | allá | allá | | allacuanta , allavonses, llavonses, llavores, entonses, allabonses, etc. | hace mucho tiempo, entonces | | allanamén (de morada) | allanamiento (de morada) | | allargá, fé mes llarg o llarc, llarga – allárgam la sal (pássam la sal) – allargo, allargues, allargue, allarguém o allargám, allarguéu o allargáu, allárguen – allargára – allargaría – allargat, allargada – allargás, aná a un puesto | alargar | | allargabe, allargáe | alargaba | | allargánse | alargándose | | allargat | alargado | | allargo | alargo | | allargue | alarga | | allegat, allegats - familiá, parén, próxim, prójimo, inmediat, simpatisán, seguidó, partidari, leal | Allegados - familiar, pariente, cercano, próximo, inmediato, secuaz, simpatizante, seguidor, partidario, leal | | allí | allí | | Alló – Qué es alló d´allá dal? | aquello | | alloque (se), allocás una gallina o polla | Ponerse una gallina a incubar o poner huevos | | alluñá, alluñás - distansiá, separá, aislá, apartá, retirá, rechassá, desdeñá, desvinculá, anássen, llargás, marchá, etc | alejarse, distanciar, separar, aislar, apartar, retirar, rechazar, desdeñar, desvincular, irse, largarse, marcharse | | alluñabe | alejaba | | alluñada | alejada | | alluñám | alejarme | | alluñat | alejado | | allunat, allunada (lluna) – vore modorro, modorra (tamé les ovelles) | persona que no rige bien, que le afecta la luna, alunado, alunada | | alluñen | alejan | | ama, ames | ama, amas | | amabe | amaba | | amaben | amaban | | amábeu, volíeu, estimábeu | amábais | | amabilidat | amabilidad | | amabilíssima | amabilísima | | amabilíssimes | amabilísimas | | amable | amable | | amablemen | amablemente | | amades | amadas | | amadó | amador | | Amagá – yo m´amago, tú t´amagues, ell s´amague, natros mos amagám o amaguém, tos amaguéu o amagáu, ells d´amáguen – amagat, amagada, de amagatontes, amagatóns - amenassá, ocultás, amagás, acachás, atrincherás | esconder, amagar, amenazar, conminar, ocultarse, esconderse, agacharse, atrincherarse | | amagaben | escondían | | amagades | escondidas | | amagadets, amagadetes | escondiditos, escondiditas | | amagáe o amagabe | escondía | | amagáen o amagaben (se) | escondían | | amagaets, amagadets, amagaetes, amagadetes | escondiditos, escondiditas | | amagál | esconderlo | | amagáls | esconderlos | | Amagámos – amágamos ! | Escondernos – escóndenos ! | | amagánla | escondiéndola | | amagánse | escondiéndose | | amagántos | escondiéndoos | | amagaré | esconderé | | amagát, amagat | escondido | | amagatall, amagatalls | escondrijo, escondrijos | | amagatóns (a), amagatontes (a) | a escondidas | | Amagats, amagades, amagadet, amagadeta, amagadets, amagadetes | escondidos, escondidas | | amago | escondo | | Amague – Mario Conde amague los dinés an algún paraíso | Esconde – Mario Conde esconde los dineros en algún paraíso. | | Amainá – amainat, amainada - afluixá, calmás, sedí, debilitá, disminuí, moderá, escampá | amainar, aflojar, calmarse, ceder, debilitar, disminuir, moderar, escampar | | amál | amarlo | | amála | amarla | | amamantá, assormá, alimentá en lleit, atetá (teta, teta, carnucet – Aiguaiva) – criá, nutrí, doná de mamá, doná lo pit | amamantar, alimentar, atetar, criar, nutrir, lactar, dar de mamar, dar el pecho | | amán (g) – amáns | Amante, amantes – amando | | Amanerat, amanerats - afeminat, amariconat, afectat, remilgat, ensayat, estudiat, forsat, rebuscat, teatral | amanerado, amanerados - afeminado, amariconado, amujerado, afectado, remilgado, ensayado, estudiado, forzado, rebuscado, teatral | | amaní, amanís | preparar, prepararse | | amanit, amanits, amanida, amanides – amanida (ensalada) de ensiám (lechuga) | preparat, preparados, preparada, preparadas – ensalada | | amánla | amándola | | amáns | amantes | | amansá - amanso, amánses, amánse, amansém, amanséu o amansáu, amánsen | amansar | | amansabe | amansaba | | amánse, amanse – de amá | Amansa – amándose | | amansém | amansamos | | amánsen | amansan | | amánses | amansas | | amanséu | amansáis | | Amansí – amansá | amansar | | amargá | amargar | | amargamen | amargamente | | amargaréu | amargareis | | amargat, amargats | amargado, amargados | | amarguíssim, amarguíssims | amarguísimo, amarguísimos | | amarguíssima, amarguíssimes | amarguísima, amarguísimas | | amargura, amargures | amargura, amarguras | | amartellá (un arma) | martillear, golpear, montar, armar | | amartellat (rifle), amartellada (escopeta) | Amartillado, amartillada | | amassá, pastá la pasta – amasso, amasses, amasse, amassém o amassám (la massa , lo lleute), amasséu o amassáu, amássen – amassaría – amassára – amassaré – amassat, amassada | amasar | | amassála | amarsarla | | amasso | amaso | | amat, amada | amado, amada | | amátos | amaros | | amats, amades | amados, amadas | | Ámbar – coló – mineral – servesa | Ámbar – color – mineral – cerveza | | ambarina, ambarines | amabarino, de color ámbar | | ambién, ambiéns | ambiente, ambientes | | ambissió | ambición | | ambulán (deambulán), ambuláns | ambulante (deambulando), ambulantes | | ambulánsia, ambulánsies | ambulancia, ambulancias | | amedrentat, assustat – amedrentá, assustá, intimidá, acobardá, apocá, arredrá, assustá, atemorisá, achantá, espantá, esbarrá, etc | amedrentado, asustado - intimidar, acobardar, apocar, arredrar, asustar, atemorizar, achantar, espantar | | amela ,armela ,armeles, ameles, - amelé , armelé, amelés, armelés – ameleret | almendra, almendras – almendro, almendros | | amelat, amelats (pastes de amela) | almendrado, almendrados | | amém | amamos | | amén | amén | | amenassa | amenaza | | Amenassá – amenasso, amenásses, amenásse, amenassém o amenassám, amenasséu o amenassáu, amenássen – amenassaría – amenassára – amenassat, amenassada | amenazar | | amenassabe | amenazaba | | amenassadó, amenassadora, amenassadós, amenassadores | amenazador, amenazadora | | amenassáe | amenazaba | | Amenassáen , amenassáben (ells, elles) | amenazaban | | amenassán (g) | amenazando | | Amenassánlo , amenassánla | amenazándolo, amenazándola | | amenassare | amenazara | | amenassaren | amenazaran | | amenassat | amenazado | | amenassat | amenazado | | amenasse | amenaza | | amenasse (ell) | amenaza | | amenidat | amenidad | | amenisá, divertí, entretíndre, distraure, animá, atraure, encantá | amenizar, divertir, entretener, distraer, animar, atraer, encantar | | Americá, americáns, americana, americanes | americano, americanos, americana, americanas | | améu | amais | | Amic , amics, amiga, amigues, amiguet, amiguets, amigueta, amiguetes | amigo, amigos, amiga, amigas | | amigablemen | amigablemente | | amigot, amigots | amigote, amigotes | | amigues | amigas | | amigueta | amiguita | | amiguets | amiguitos | | amistat, amistats | amistad, amistades | | Amistós , amistosa, amistósos, amistóses, amistoses | amistoso, amistosa | | amistosamen | amistosamente | | amo, ama, amos, ames | Dueño, dueña, amo, ama, amos, amas | | amoblat | amueblado | | amoinás, preocupás | preocuparse | | amoinat, preocupat | preocupado | | amoinos (no te), preocupos | no te preocupes | | amolá, esmolá, esmolet, esmolo, esmoles, esmoles, esmolém o esmolám, esmoléu o esmoláu, esmólen – esmolat, esmolada – afilá | amolar, afilar - aburrir, cansar, enojar, fastidiar, incomodar, molestar, hastiar afilar, aguzar | | amollá | aflojar | | amolle | afloja | amonestá, recriminá, reprobá, reprochá, apersibí, increpá, reconvení, sermonejá, regañá, renegá, reñí, repéndre, empéndre, advertí, avisá, recordá, informá | amonestar, recriminar, reprobar, reprochar, apercibir, increpar, reconvenir, sermonear, regañar, reñir, reprender, advertir, avisar, recordar, informar | | amonestáls | amonestarles | | amonestassió | amonestación | | amonestat | amonestado | | amoneste | amonesta | | amoniác | amoniaco | | amontoná, amuntoná, fé múns – amontóno, fach mún, amontónes, amontóne, amontoném o amontonám, amontonéu o amontonáu, amontónen – amontaría – amontonara – amontonat, amontonada | amontonar | | amontonáen, amontonáben (ells, elles) | amontonaban | | amor, amors | amor, amores | | amorós | amoroso | | amorosa | amorosa | | amorosamen | amorosamente | | amoroses | amorosas | | amorrá, amorrás – yo me amorro, amorres, amorre, amorrém o amorrám, amorréu o amorráu, amórren – amorrat, amorrada – amorraría – si yo me amorrára – baixá, inclinás | amorrar, amorrarse - bajar, inclinar | | Amorsá - amorso, amorses, amorse, amorsém o amorsám, amorséu o amorsáu, amórsen – amorsat, amorsada – amorsaría – amorsára – amorsá , amorsás (sustantiu), desdichuná (des + dichú), desdijuná (des + dijú) |
| | amorsabe | desayunaba | | amorsán (g) | desayunando | | amorsaret | desayuno (almuerzo es a mediodía) | | amorsás | desayunos | | amorsat | desayunado | | amorso (yo) | desayuno (yo) | | amorson | desayunen | | amostrá , enseñá – amostro, amostres, amostre, amostrém o amostrám, amostréu o amostráu, amóstren – amostrat, amostrada – mostra – amostraría – amostrára, amostráres, amostráre, amostrárem, amostráreu, amostráren – yo te haguera amostrat aón está aquella finca | mostrar, enseñar - exhibir, exponer, presentar, revelar, destapar, abrir, manifestar, evidenciar, ofrecer, indicar, señalar, advertir, orientar, aconsejar, sugerir, encaminar, guiar | | amostrálesi | mostrárselas, mostrárselos | | amostráli | mostrarle | | amostrám | mostrarme | | amostránles | mostrándolas | | amostránse | mostrándose | | amostrarán | mostrarán | | Amostraré, amostrarás, amostrará, amostrarém, amostraréu, amostrarán – vore amostrá | mostar en futuro | | amostrat | mostrado | | amostre | muestra | | amostren | muestran | | amostro | muestro | | amotinás | amotinarse | | amotinat | amotinado | | amparaben | amparaban | | amparála | ampararla | | amparat | amparado | | ampla, ample, amples (los carrés amples, les carreres amples, les esquenes amples, la esquena ampla, lo carré ample) | ancha, ancho, anchas, anchos | | amplaria | anchura | | ampliá, fé ample, amplío, amplíes, amplíe, ampliém o ampliám, ampliéu o ampliáu, amplíen – ample, ampla, ampliát, ampliada | ampliar | | ampliada, ampliat | ampliada, ampliado | | ampliassió | ampliación | | amplíssim | anchísimos | | amplíssimes | anchísimas | | Amún – damún (de) | hacia arriba – encima de | | amuntoná, amontoná, amontonás, amuntonás | Amontonar -
apilar, acumular, aglomerar, hacinar, apelotonar, apiñar, agrupar, almacenar, reunir, enrollarse, arrejuntarse, juntarse, abarraganarse | | amuntonáen, amuntonaben | amontonaban | | amuntonáes, amuntonades | amontonadas | | amuntonán | amontonando | | an ella | a ella | | An esta casa | en esta casa | | añ, añs – per mols añs (cumpleañs) | año, años – por muchos años (cumpleaños feliz) | | Aná – vach, vas, va, aném o anám, anéu o anáu, van – anat, anada – si yo aniguéra, aniguéres, aniguére, aniguérem, aniguéreu, aniguéren – yo haguera anat – anán – anada (contari: tornada) | ir | | aná als atres | morirse | | aná, anássen / vach, vas, va, aném, anéu o anáu, van – aniguéra – aniría – men aniría – ten vas – sen va – mon aném – anán (g) – anat, anada | ir, irse | | anaba (yo) | iba | | anabe | iba | | anabem | íbamos | | Anada – y tornada | Ida – y vuelta | | añadí, afegí | añadir | | añadiba, afechiba, afegía, añadía | añadía | | añadín, afegín, afechín | añadiendo | | anáem, anabem | íbamos | | anáen, anaben | iban | | anáes, anabes | ibas | | anal, anals - artes anals NO es lo mateix que artessanals | anal, anales – artes anales no es lo mismo que artesanales | | Analéptic, analéptics, analéptica, analéptiques (medissina), reconstituyén, fortificán | analéptico, reconstituyente, fortificante | | analisá | analizar | | análissis (lo, los) | análisis (el, los) | | analític, analítics, analítica, analítiques | analítica, analítico | | anám | vamos | | anámen | irme | | anámon | irnos | | Anán (aná) / vach,vas, va, anem, aneu o anau, van | yendo | | anánsen | yéndose | | anare, aniguére | fuera, fuese | | anárem, aniguérem | fuéramos, fuésemos | | anáren, aniguéren | fueran, fuesen | | anáreu | fueseis | | anat | ido | | anáten | irte | | anatomía | anatomía | | anáu, anéu | vais | | anáy – Mama, avui no vull aná a escola. - Tens que anáy, perque eres lo directó. | Mama, hoy no quiero ir a escuela. Tienes que ir porque eres el director. | | anchelet, anchelets, angelet, angelets | angelito, angelitos | | Andalussía | Andalucía | | andarín, trotamóns, corremóns com Bernat lo de les catalanades pel Matarraña, caminadó | andarín, trotamundos, andariego | | andurrial, andurrials, puestos poc transitats, fréstecs | andurriales, lugar, paraje, sitio | | Anécdota, anécdotes | Anécdota, anécdotas | | anell, anells | anillo, anillos | | Aném ! Sómi ! | Vamos ! | | Anémi ! Anem-hi ! | Vamos allá ! | | Anémon, némon, aném ! | Vámonos ! | | Anéuton ! | Idos ! | | ángel, ángels, angelet, angelets | ángel, ángeles, angelito, angelitos | | angelicals, angelical | angelicales, angelical | | ángelus | ángelus | | Ángul , ánguls | ángulo, ángulos | | angula, angules | angula, angulas | | angunia, angunies, angustia, angústies | angustia, intranquilidad, malestar, pesadumbre, ansiedad, desconsuelo, incertidumbre, pesar, zozobra, aflicción, ansia, congoja, desesperación, preocupación, inquietud, pena, tormento, tristeza | | Anhelán, anheláns | Anhelante, anhelantes | | anigám, aniguém | vayamos | | aniguéra | fuese | | aniguere (ell, ella) del verbo aná | fuera, fuese | | aniguéren (ells, elles) del verbo aná | fueran, fuesen | | anigueres | fueras, fueses | | Ánim, ánimo, ánims, ánimos | ánimo, ánimos | | animá | animar | | ánima, alma, ánimes, almes | ánima, alma, ánimas, almas | | animabe | animaba | | animaben | animaban | | animada | animada | | animades | animadas | | Animal , animals (animál es animá an ell, animála an ella) – animat, animada | animal, animales | | Animal, animals | Animal, animales | | animalá, animalada | animalada | | animalades | animaladas | | animalet, animalets | animalito, animalitos | | Anímam ! | Anímame ! | | animán (g) | animando | | animánlo | animándolo | | animats | animados | | anime | anima | | animes | animas | | Animeta, animetes, alma, almes | almita, almitas, alma, almas | | animéu | animáis | | animo | animo | | anímos | animes | | animós | animoso | | animosamen | animosamente | | animosidat | animosidad | | Aniquilá – aniquilo, aniquiles, aniquile, aniquiem o aniquilám, aniquileu o aniquiölau , aniquílen – aniquilara, aniquilares, aniquilare – aniquilaría, aniquilaríes – aniquilat, aniquilada | aniquilar | | anirá (ell, ella) verbo aná | irá | | anirás (tú) verbo aná | irás | | aniré (yo) | iré | | anirém (natros, natres) | iremos | | aniréu (vatros, vatres) | iréis | | aniríe | iría | | aniríen | irían | | aniríeu | iríais | | anit | anoche | | anivellá | anivelar | | aniversari, aniversaris | aniversario, aniversarios | | anogué, noguera, nogué | nogal | | anomenades | nombradas | | anomenám | nombrarme | | anomenat, anomenada X, nom, noms | de nombre, nombrado | | Añorá, añorás – añoransa – yo me añoro, añores, añore, añorém o añorám, añoréu o añoráu, añóren – añoraría – añorat, añorada – añorára, añoráres – no te añóros ! | añorar | | añorabe | añoraba | | añorada, añorat | añorada, añorado | | añoráe, añorabe | añoraba | | añoransa | añoranza | | Añoro | Añoro | | anotá | anotar | | anotán (g) | anotando | | anote | anota | | anou, anous, anogué, anogués, noguera | nuez, nueces, nogal, noguera | | ánsia, ánsies, afanós, afanosa, ansiós, ansiosa | ansia, ansias, ansioso, ansiosa, con afán | | ansiáu (vatros, vatres), ansiéu | ansiáis | | ansiedat | ansiedad | | ansiosa (ella), ansiós (ell) | ansiosa, ansioso | | ansiosamén | ansiosamente | | antára, punta del solc | extremo del surco | | antena, antenes | antena, antenas | | antepassades | antepasadas | | antepassats | antepasados | | anterió (a), anteriós | anterior (a), anteriores | | anterioridat | anterioridad | | anterra , a enterra, an terra, an tiarra, antiarra, terra | a tierra, en el suelo, en la tierra | | antes, abáns, aváns, avans, abans | antes | | antessala | antesala | | antessales | antesales | | antessedéns | antecedentes | | antiarra, an terra, a enterra | en el suelo, tierra | | antic, antiga, antics, antigues | antiguo, antigua, antiguos, antiguas | | anticlericals | anticlericales | | antichoque | antichoque | | antídoto, antídot | antídoto | | antigamén | antiguamente | | antigüedat | antigüedad | | antigüedats | antigüedades | | antimagnétic | antimagnético | | antirreumátics | antirreumáticos | | antissipada | anticipada | | antissipadamen | anticipadamente | | antissipassió | anticipación | | antojá, antojás | antojar, antojarse | | antojo, antojos | antojo, antojos | | antología, antologíes | antología, antologías | | antorcheta | antorchita | | Anual, anuals | anual, anuales | | anugolá – anugolás, se anugole – se está anugolán (g) - está anugolat, ting la vista anugolada | nublar, nublarse | | anugolada | nublada | | anugolat | nublado (nublo) | | Anulá , anulás – anulo, anules, anule, anulém o anulám, anuléu o anuláu, anúlen – anulada, anulat – anularía, anularíes, anularíe, anularíem, anularíeu, anularíen – anulára, anuláres, anuláre, anulárem, anuláreu, anuláren – haguera anulat lo vol | anular | | Anulál , anulála | anularlo, anularla | | anunsi, anunsis | anuncio, anuncios | | Anunsiá , anunsi – anunsio, anunsies, anunsie, anunsiém o anunsiám, anunsiéu o anunsiáu, anúnsien – anunsiat, anunsiada – anunsiára, anunsiáres, anunsiáre, anunsiárem, anunsiáreu, anunsiáren – haguera anunsiat – anúnsiat al periódic ! - anunsiaría, anunsiaríes, anunsiaríe, anunsiaríem, anunsiaríeu, anunsiaríen | anunciar | | anunsiabe | anunciaba | | anunsiaben | anunciaban | | anunsián (g), anunsiáns | anunciando, anunciante | | anúnsie, anunsie | anuncia | | aon | donde | | Aón ? | dónde, adónde ? | | Apagá – apago, apagues, apague, apaguém o apagám, apaguéu o apagáu, apáguen – apagat, apagada (acorat, acorada) – apagára – apagaría – apagaré | apagar | | apagabe | apagaba | | apagada, apagades | apagada, apagadas | | Apágales | apágalas | | Apágals | apágalos | | apagat, apagats | apagado, apagados | | apago | apago | | Apagó, apagón, apagóns | apagón, apagones | | apague | apaga | | apalissá | apalizar, dar una paliza | | apalissála | apalizarla | | apalissat, apalissats | apalizado | | apamplat, apamplats (atontat, atontada, vore baubo) | atontado, atontada | | apañá, arreglá | arreglar, apañar | | apañéu | apañáis | | apará | parar | | Aparadó, aparadós – alacena, vitrina, escaparate, estantería, rebost (despensa) – puesto aon pará o aon se apare algo, l´aigua (aturadó) | Aparador, alacena, trinchero, vitrina, escaparate, estantería, despensa – sitio donde parar o donde se para algo, como el agua. | | aparato, aparatos | aparato, aparatos | | aparcadó | aparcador | | aparcat | aparcado | | apareguda, acomparada, pareguda, aparegut, acomparat, paregut | parecida, parecido | | aparégue | aparezca | | aparegut (ha) | aparecido | | aparéisse, apareixe | aparecer | | aparéissen | copiar, copia, copiado | | apareissíe, apareixíe | aparecía | | apareix | aparece | | Aparéixe - aparéixco, apraréixes, aparéix, apareixem, apareixéu, aparéixen – ha aparegut, apareguda (tamé pareguda, de paréixe) – apareixería – apareguéra, apareguéres, apareguére, apareguérem, apareguéreu, aparaguéren – aparissió – apariénsia | aparecer | | apareixén (g) | apareciendo | | apareixerá | aparecerá | | apareixíe | aparecía | | apareixíen | aparecían | | Aparellá – fé una parella (un casamenté) – dixá algo parello, igualat, per ejemple, una era de un hort cuan se cave | hacer pareja – dejar algo parejo, igualado, por ejemplo una era de un huerto cuando se cava | | aparellada, aparellat | aparejada, aparejado | | aparells | aparejos | | Aparén , aparenta | aparente | | aparen, apáren | paran | | aparenmén, aparenmen | aparentemente | | aparenten | aparentan | | aparesque, apareixque | aparezca | | apariénsia, apariénsies | apariencia, apariencias | | aparissió, aparissións | aparición, apariciones | | apart, a part | aparte | | apartá, apartás – yo (me) aparto, apartes, aparte, apartém o apartám, apartéu o apartáu, apárten – apartat, apartada – apartaría – si yo me apartára – fés a una vora | apartar | | Apartaba, apartabes o apartáes, apartabe o apartáe, apartabem o apartáem, apartábeu o apartáeu, apartáen o apartáben | apartar (pasado) | | apartabe | apartaba | | apartaben | apartaban | | apartada, apartat | apartada, apartado | | apartadeta, apartadet – ting uns dinés apartadets | apartadita, apartadito – tengo unos dineros, unas perras, apartaditos. | | apartáe, apartabe | apartaba | | apartál | apartarlo | | apartála | apartarla | | apartáls, apartáles | apartarlos, apartarlas | | apartám | apartarme | | Apartamén , apartaméns (de turisme rural, de playa) | apartamento | | apartán (g) | apartando | | apartánse | apartándose | | apartat, apartats, apartada, apartades | apartado, apartados, apartada, apartadas | | Apartéulo ! | Apartadlo ! | | apassibilidat, pas, pau, tranquilidat, calma, benignidat, dolsó, passiénsia, serenidat, suavidat, mansedumbre | apacibilidad, paz, tranquilidad, calma, benignidad, dulzura, paciencia, serenidad, suavidad, mansedumbre | | apassible | apacible | | apassiguá, passificá, paliá, amortiguá, aplacá, acotolá, calmá, dolsificá, frená, mitigá, serená, assosegá, suavisá, tranquilisá | apaciguar, pacificar, paliar, amortiguar, aplacar, aquietar, calmar, dulcificar, frenar, mitigar, serenar, sosegar, suavizar, tranquilizar | | apassionada, apassionades | apasionada, apasionadas | | apassionat, apassionats | apasionado, apasionados | | apátic, sense ganes de fé res, indiferén, indolén, dixat, descuidat, dessidiós, abúlic | apático, sin ganas de hacer algo, indiferente, indolente, dejado, descuidado, desidioso, abúlico | | apeám | apearme | | apeánse | apeándose | | apedassá, ficá pedassos, pedás | apedazar | | apedregare | granizara, apedreara | | apedregat, apedregada | granizado, granizada | | Apegá – apegás una enfermedat | pegar, pegarse – contagiar, contagiarse | | apegabe | pegaba | | apegaben, apegáen | pegaban | | apegades, apegats (per ejemple, en visc o wesque), enganchats, enganchades, enviscolat, enviscolada, enviscolats, enviscolades | pegadas, pegados | | apegalós, herba pegalosa, apegalosa, que se apegue mol a la roba, sobre tot als calsetíns. | que se pega, que se contagia, hierba pegalosa | | apegán (g) apegánse (g) – pegán (g) es de pegá, fótre, esbatussá | Pegando, pegándose – pegando (golpear) | | apegat, apegats – ballá apegats es ballá ... | pegado, pegados – bailar pegados es bailar ... | | apegue (se) | se pega | | apellidat, apellidats | apellidado, apellidados | Apellit, apellits - denominassió, designassió, apelatiu, patronímic, sobrenom, alias, apodo, mote, títul clamor, crit, cridada | Apellido, apellidos - nombre, denominación, designación, apelativo, patronímico, sobrenombre, alias, apodo, mote, título clamor, grito, llamada | | Apenada, apenades | Apenada, apenadas | | apenáe, apenaba | apenaba | | Apenat, apenats | Apenado, apenados | | apéndis, apéndix (lo) – no es la pendis | Apéndice - añadido, agregado, aditamento, prolongación, suplemento, anexo, adjunto, adición, añadidura, complemento, alargamiento rabo, cola, tentáculo, antena, miembro, extremidad | | apenen | apenan | | apenes | apenas | | apersibí | apercibir | | apertura – vore obrí - estreno, inaugurassió, inissiassió, escomensamén, prinsipi | Apertura, - ver abrir – abertura, estreno, inauguración, iniciación, comienzo, principio | | apessadumbrat, apessadumbrat, apenat, apenada | apesadumbrado, apesadumbrada, apenado, apenada | | apestá, putí (vore putput) | apestar, heder | | apestáe, apestabe | apestaba | | apeteissíe, apetíe, apeteixíe | apetecía | | apetí | apetecer | | apetíe | apetecía | | apetiguere, apetire | apeteciera, apeteciese | | apetiríe | apetecería | | apetís, apetix – m´apetix, me apetix, t´apetix, te apetix, li apetix, mos apetix, tos apetix, los apetix | apetece, me, te, le, nos, os, les | | apetisque, apetixque | apetezca | | Apiazá , apedassá (pedás) - remendá, compónre, apañá, arreglá | apedazar, remendar, componer, apañar, arreglar | | apisonánla | apisonándola | | Apissoná , aplaná, nivellá, enrasá, comprimí, espachurrá, despachurrá, aplastá, apretá, potejá, patejá, explaná, alisá | apisonar; allanar, nivelar, enrasar, comprimir, apachurrar, aplastar, apretar, laminar, pisonear, espachurrar, explanar, alisar | | Apissonada, apissonades | apisonada, apisonadas | | apissonadora | apisonadora | | apissonat, apissonats | apisonado, apisonados | | Ápit , ápits | apio, apios | | aplaná, aplano, aplanes, aplane, aplaném o aplanám, aplanéu o aplanáu, aplánen – aplanat, aplanada, pla, planet, plano (dibuixat a un papé) | allanar | | aplanades | allanadas, llanas | | aplanadeta, aplanadet | allanadita, allanadito | | Aplanat, aplanats | Allanado, allanados | | aplanirém, aplanarém | allanaremos | | aplanit, aplanat | allanado | | aplassá | aplazar | | aplassat | aplazado | | aplastabe | aplastaba | | aplastades, empanades, empanada, aplastada, aplastat, empanat | aplastadas, empanadas | | aplastánlo (g), aplastánla (g), empanánlo (g), empanánla (g) | aplastándolo, aplastándola, empanándolo, empanándola | | aplastánlos | aplastándolos | | aplastat | aplastado | | Aplastémla | aplastémosla | | aplaudí | aplaudir | | aplaudín (g) | aplaudiendo | | aplaudirá | aplaudirá | | aplaudíssen, aplaudíxen | aplauden | | aplaudix | aplaude | | aplausso, aplaussos | aplauso, aplausos | | aplec, conjún de varies coses o persones (reunió, junta) | conjunto de varias cosas o personas (reunión, junta) | | aplegat, aplegats | reunido, reunidas | | aplenat, ple (omplit) | lleno | | Aplicá , aplicás – yo me aplico, apliques, aplique, apliquém o aplicám, apliquéu o aplicáu, aplíquen – aplicat, aplicada – aplicára – aplicaré – aplicaría | aplicar, aplicarse | | aplicabe | aplicaba | | aplicadamén | aplicadamente | | aplícali | Aplícale | | Aplícam | Aplícame | | aplicán (g) | aplicando | | aplicánles | aplicándolas | | aplicassió, aplicassións | aplicación, aplicaciones | | aplicat, aplicada | aplicado, aplicada | | apocá, apocás | apocar, apocarse - humillarse, limitar, menguar, mermar, minorar, amedrentarse, amilanarse, cortarse, aflojar, deprimirse, abatirse, acobardarse, acoquinarse, achicarse, amenguar, aminorarse, arredrarse, asustarse, aturdirse, avergonzarse, rebajarse, degradarse, retraerse, acojonarse | | apocades | apocadas | | apocadet | apocadito | | apocadeta | apocadita | | apocadets | apocaditos | | apocat | apocado | | apoderá, apoderás – yo me apodero, apoderes, apodere, apoderám o apoderém, apoderáu o apoderéu, apodéren – apoderaría – apoderára – apoderaré – aixó me se apodere (pot en mí) – apoderat, apoderada – lo poder (vore verbo podé o pugué) | apoderar, apoderarse | | apoderáe o apoderabe (ell se, ella se) | apoderaba | | apoderat | apoderado | | Apolillá, apolillás - ratás, carcoma : corcás, querás, deteriorás, fes malbé, corrómpres | Apolillar - raerse, carcomerse, deteriorarse, estropearse, corromperse | | apolillán (g) | apolillando | | apoquit, apocat | apocado | | aportá | aportar | | aportassió | aportación | | Apósits - gassa, cotó, compresa, vena, vendaje | Apósitos - gasa, algodón, compresa, venda, vendaje | | apossento, apossentos | aposento, aposentos | | Aposta – fé algo aposta (a propósit) – fé una aposta (jugá, joc, primitiva, lotto, loto, euromillones) | aposta, adrede – apuesta | | apóstols | apóstoles | | Apóstrofe – l´apóstrofe en chapurriau se fa aná lo menos possible, es mol afransesat. | apóstrofe | | apoyá, apoyás – yo me apoyo, apoyes, apoye, apoyém o apoyám, apoyéu o apoyáu, apóyen – apoyat, apoyada – apoyaría – apoyára, apoyáres – apollaré – poyet | apoyar, secundar, defender, ayudar, proteger, auxiliar, amparar, animar, avalar, asistir, patrocinar, estimular, favorecer, respaldar, reafirmar, corroborar, confirmar, descansar, descargar, arrimar, gravitar, adosar, asentar, fundar, basar, armar, hincar, apuntalar, cargar, soportar, sustentar, sostener, reclinar, acodar, sujetar, afirmar, reafirmar, confirmar, corroborar | | apoyabe | apoyaba | | apoyáben | apoyaban | | apoyada | apoyada | | apoyades | apoyadas | | apoyáe o apoyábe (ella, ell) | apoyaba | | apoyán (g) | apoyando | | apoyánse (ell,ella) | apoyándose | | apoyánsel | apoyándoselo | | apoyat, apoyada, apoyats, apoyades | apoyado, apoyada, apoyados, apoyadas | | apoyo, apoyos - soport (aon se apoye algo) | apoyo, apoyos | | Apremiá , donás pressa – Dónat pressa, que ham de torná a Premiá de Mar (Enric o Xavi) | apremiar, urgir, acuciar, apresurar, compeler, aguijonear, azuzar, apurar, atosigar, estimular, exigir, incitar, instar, hostigar, obligar, darse prisa, meter prisa | | apremiabe | apremiaba | | aprendís, aprendísos | aprendiz, aprendices | | aprensió, prejuissi, escrúpol, ressel, reparo, manía, repugnánsia, miramén, desconfiansa, sospecha, temó, po, vergoña, asco, tirria, obsessió | aprensión, prejuicio, escrúpulo, recelo, reparo, manía, repugnancia, miramiento, desconfianza, figuración, sospecha, miedo, temor, vergüenza, asco, tirria, ojeriza, obsesión | | aprensións | aprensiones | | Aprentánsels – apretánse | Apretándoselos – apretándose | | Apresamén - detensió, captura, aprehensió, arresto, redada, secuestro, prendimén, aprisionamén, engarjolamén, engabiamén | apresamiento, detención, captura, aprehensión, arresto, redada, secuestro, prendimiento, aprisionamiento, asimiento | | apresánlo | apresándole | | apresats | apresados | | Apressiá, apressiás | Apreciar, apreciarse | | Apressiába, apressiábes o apressiáes, apressiábe o apressiáe, apressiábem o apressiáem, apressiábeu o apressiáeu, apressiáben o apresiáen | apreciar, pasado | | apressiabe | apreciaba | | apressiable | apreciable | | apressiables | apreciables | | apressiades | apreciadas | | apressián (g) | apreciando | | apressiánlo | apreciándolo | | apressiassió | apreciación | | apressiat | apreciado | | apressiats | apreciados | | apréssio (yo) | aprecio | | apressio, afecte, estima, cariño, respecte, amor, amistat, considerassió, atensió, apressiassió, crédit, valorassió | aprecio, afecto, estima, cariño, respeto, amor, amistad, consideración, atención, apreciación, crédito, valoración | | apressurada, apressurat, en pressa, apressurades, apressurats, apressúrat ! | apresurada, apresurado, con prisa, apresurados, apresúrate ! | | apressuradamén | apresuradamente | | apressurades | apresuradas | | apressurámos | apresurarnos | | apressure (se), se done pressa | se apresura, se da prisa | | apretá, apretán (g) – apreto, apretes, aprete, apretém o apretám, apretéu o apretáu, apréten – apretaría – apretára – apretat, apretada – apréta ! - un apretó de pancha o de máns | apretar | | Apretaba, apretábes o apretáes, apretáe o apretábe, apretábem o apretáem, apretábeu o apretáeu, apretáen o apretáben | apretar, pasado | | apretabe | apretaba | | apretabes | apretabas | | apretades | apretadas | | apretadets | apretaditos | | apretáe, apretabe | apretaba | | apretáen, apretaben | apretaban | | aprétala | apriétala | | apretála | apretarla | | apretán (g) | apretando | | apretánla | apretándola | | apretánli | apretándole | | apretaré | apretaré | | apretats | apretados | | apretáume | apretadme | | aprete | aprieta | | Apreto – preto, apretos, pretos – me has ficat en un aprieto | Aprieto – prieto, sujeto – me has puesto en un aprieto | | Apretó, apretóns | Apretón, apretones | | apretonet | apretoncito | | apretos | Aprietes – prietos, sujetos | | aprimat (se ha) | adelgazado (ha) | | Aprobá – aprobassió – aprobo, aprobes, aprobe, aporbém o aprobám, aprobéu o aprobáu, apróben – aprobat, aprobada – aprobaría – aprobára – apróba este exámen ! | aprobar | | aprobabe | aprobaba | | aprobán (g) | aprobando | | aprobánu tot (hay passat lo curs) | aprobándolo todo (he pasado el curso) | | aprobaríe | aprobaría | | aprobassió | aprobación | | aprobe | aprueba | | aprobéu | aprobáis | | aprofita | aprovecha | | Aprofitá – aproftán (g) – aprofito, aprofites, aprofite, aprofitém o aprofitám, aprofitéu o aprofitáu, aprofíten – aprofitat, aprofitada – aprofitára – aprofitaría – aprofíta ! - profit, bon profit | aprovechar | | aprofitabe | aprovechaba | | aprofitada | aprovechada | | aprofitáe o aprofitabe (ell, ella) | aprovechaba | | aprofital | aprovéchalo | | aprofitála | aprovecharla | | aprofitáls | aprovecharlos | | aprofitán (g) | aprovechando | | aprofitará | aprovechará | | aprofitarán | aprovecharán | | aprofitare | aprovechara | | aprofitaríe | aprovecharía | | aprofitat | aprovechado | | aprofitats | aprovechados | | aprofite | aprovecha | | Aprofito – que aprofito – bon profit | Aprovecho – que aproveche – buen provecho | | apropá, apropás (prop) | acercar, acercarse | | apropánse | acercándose | | apropiá, apropiás | apropiar, apropiarse | | apropiada, apropiades | apropiada, apropiadas | | apropiadamen | apropiadamente | | apropiades | apropiadas | | apropiat | apropiado | | aproximá, aproximás – yo me aproximo, aproximes, aproxime, aproximém o aproximám, aprofiméu o aproximáu, aproxímen – aproximaría – aproximára – aproxímat ! - aproximat, aproximada | aproximar, aproximarse | | aproximadamen | aproximadamente | | aproximánse | aproximándose | | aproximánsels, apropánsels | aproximándoseles | | aproximassió | aproximación | | aproximáu | aproximáis | | aproxime | aproxima | | Apte, apto | apto | | aptes | aptos | | aptitut | aptitud | | apuche, puge (lo) | lo sube | | Apún - a pun de | Apunte – a punto de | | apúns | apuntes | | apuntá, apuntás – apuntán (g) – apunto , apuntes, apunte, apuntém o apuntám, apuntéu o apuntáu, apúnten – apuntada, apuntat (lo vi que se fa agre) – apuntára – apuntaría – apúntat ! - apuntadó | apuntar, apuntarse | | apuntabe | apuntaba | | apuntaben | apuntaban | | apuntáe, apuntabe | apuntaba | | apuntalá | apuntalar | | apuntán (g) | apuntando | | apuntaríe | apuntaría | | apuntassió, apunte, apuntamén | apuntación, apunte, apuntamiento | | apuradamen | apuradamente | | apuradet, apuradeta | apuradito, apuradita, apuradillo, apuradilla | | apurat, apurada | apurado, apurada | | apuros (los, en) | apuros (los, en) | | aquell | aquel | | Aquell , aquella, aquells, aquelles | aquel, aquella, aquellos, aquellas | | Aquella | aquella | | aquelles | aquellas | | aquells | aquellos | | aquí, astí, assí, ací | aquí | | ara | ahora | | ara mateix | ahora mismo | | Árabe, árabes (moro, moros es diferén pero sels diu igual) – ara ve un árabe y al cap porte un turbán | Árabe – ahora viene un árabe y en la cabeza lleva un turbante | | arabescos (adornos) | arabescos, adorno, ornato, espiral, voluta | | arabissassió | arabización | | Aragó | Aragón | | aragonés | aragonés | | aragonesos | aragoneses | | Araña, arañes – animal – persona bruta | Araña, arañas – animal – persona sucia | | arbelló (aubelló, auvelló) | drenaje de agua | | arbequina, oliva – tamé ñan uns olivés borts que fan les olives casi iguals | oliva arbequina – también hay unos olivos bordes, sin injertar, que hacen las olivas casi iguales. | | arbitri, arbitris | arbitrio, arbitrios - potestad, capacidad, poder, autoridad, derecho, albedrío, voluntad, opción, licencia, resolución, recurso, medio, impuesto, tasa, carga, tributo, contribución, gabela, exacción, gravamen, tributación, imposición | | Árbre , árbres, ábre, ábres | árbol, árboles | | arbret, arbrets, abret, abrets | arbolito, arbolitos | | arc, arco | arco | | arcada , arco , arc , arcá (portal) | arcada, arco, portal | | arcano, arcanos, arcana, arcanes, de aixó sap mol Carlos Ollés (misteri, mistiari) | arcano, misterio, enigma, secreto, problema, misterioso, enigmático, secreto, oculto, recóndito, reservado, hermético, sibilino, impenetrable, insondable, subrepticio, incógnito, esotérico | | arco, arcos | arco, arcos | | Arcoiris – arc de San Martí | arcoiris, arco de San Martín | | arcón, baúl, arcóns, baúls | arcón, baúl, arcones, baúles | | archilaga, argilaga, archilagues, argilagues | aliaga, aliagas (plantas con flor amarilla) | | archiu, archius, archivo, archivos | archivo, archivos | | archivada | archivada | | archivat | archivado | | ardén (ruén, mol calén) | ardiente (muy caliente) | | ardénmen | ardientemente | | ardid, ardids | ardid, ardides, astucia, treta, truco, maña, engaño, añagaza, trampa, artificio, artimaña, amaño, estratagema, jugarreta, maquinación, celada, lazo, embuste, mentira, falacia, timo, fraude, chasco, trápala, trapaza, bribonada, zancadilla | | ardó, ardós | ardor, ardores | | arena, arenes | arena, arenas | | arenilla, areneta | arenilla | | arenós | arenosos | | arenosa | arenosa | | arenque, arenques, sardines de cubo, guardiassivils | arenque, arenques, sardinas de cubo, guardiaciviles | | Areñs de Lledó, Matarraña | Areñs de Lledó, pueblo del Matarraña | | arestes, aresta (de la espiga, espigues, espigadilla) | aristas, arista, espiga, espigas | | argadells , sistella, sistelles de vime, banastes | cestos de mimbre | | argent, plata, dinés | plata (AG), dinero | | Argila, argiles | arcilla, arcillas | | argilaga, argilagues | aliaga, aliagas (plantas con flor amarilla) | | arguellat, arguellada, arguelladet, arguelladeta, arguellats, arguellades | seco, delgado, enfermizo | | argumén, arguméns | argumento, argumentos | | Argumentá – argumento, argumentes, argumente, argumentém o argumentám, argumentéu o argumentáu, arguménten – argumentat, argumentada – argumentára – argumentaría – arguménta milló ! | argumentar | | árid, aon no se críe la vida – vore grava | Árido, donde no se cría la vida – grava | | Arissó – arissóns | erizo, erizos | | Armá , armás - armo, armes ,arme, armém o armám (jaleo), arméu o armáu, ármen – armára – se armará grossa – armaría – armaré, armarás, armará, armarém, armaréu, armarán | armar, armarse | | arma, armes, armat, armada | arma, armas | | armabe | armaba | | armán (g) jaleo | Armando (jaleo) | | armari, armaris, almari, almaris | armario, armarios | | armat | armado | | armats | armados | | Armela , amela, ameles, armeles | almendra, almendras | | armelat, amelat | almendrado | | armelats, amelats | almendrados | | armelé, amelé | almendro | | armelés, amelés | almendros | | armeleta | almendrita | | armen | arman | | Armónica, armónic, armoniós, acorde, eufóric, afinat, avingut, solidari, unit, conforme - vore harmónica | armónico, armonioso, acorde, eufórico, afinado, avenido, solidario, unido, conforme | | armoníes | armonías | | arna, arnes (abelles, apicultura) | arna, arnas de las abejas, colmenas - colmenar, abejar, panal | | arnella, arnelles (de ferro, per a gigá als machos, burros, mules) | anilla, anillas de hierro, para atar a los equinos | | arnés, arnesos – Arnes a Tarragona : lo nom ve de les arnes de les abelles, arna, y la gen de allí són gendarmes (gent d´Arnes) | arnés, arneses – Arnes en Tarragona : el nombre proviene de las arnas de las abejas, arna, la colmena, y la gente de allí son gendarmes (gent d´Arnes) | | aro, aros | aro, aros | | aroma (vore flat y auló) | aroma | | aromátic, aromátics | aromático, aromáticos | | aromes | aromas | | arpioc , arpiot , ferramenta en forma de U y detrás té un CAS de ferro | herramienta con forma de U y detrás otra pieza de hierro (cas) | | arpón, arpóns (per a peixcá) | arpón, arpones | | arquejada | arqueada | | arquejat | arqueado | | arquitecto, arquitecte, arquitectes, arquitectos | arquitecto, arquitectos | | arrabal (carré) - barri, barriada, afores, periféria, extrarrádio, extramuros, alrededós, enchample, sercaníes | arrabal (calle) - suburbio, barriada, afueras, periferia, extrarradio, extramuros, alrededores, aledaños, alfoz, ensanche, cercanías | | arracada, arracades | pendiente, pendientes para la oreja | | arraclau, arreclau (Scorpio), arraclaus, arreclaus – La Perla de Steinbeck en chapurriau | escorpión, escorpiones | | Arraíl , arraíls | raíz, raíces | | arrailá - arraigá, aclimatá, fixá, implantá, adaptá, agarrá, péndre, collá | arrailar, arraigar, aclimatar, fijar, implantar, adaptar, agarrar, prender, cuajar | | arrailat, arrailats, arrailada, arrailades | arraigado, arraigados, arraigada, arraigadas | | arrancá, arrencá, arrencás, arrancás – arrencán (g), arrancán (g) – arranco, arranques, arranque, arranquém o arrancám, arranquéu o arrancáu (a córre), arránquen – arrancára – arránca ! - arrancaría – arrancat, arrencat, arrancada, arrencada | arrancar | | arrancaba, arrencaba, arrancabes, arrencabes, arrancáes, arrencáes, arrancabe, arrencáe, arrencabe, arrencáe, arrancábem, arrencábem, arrencáem, arrancáem, arrancábeu, arrencábeu, arrencáeu, arrancáeu, arrancáben, arrancáen, arrencáben, arrencáen | arrancar, pasado | | arrancál | arrancarlo | | arrancáls | arrancarlos | | arrancán (g) | arrancando | | arrancat, arrancada | arrancado, arrancada | | arrancats, arrancades | arrancados, arrancadas | | arranque | arranque | | arrasat | arrasado | | arrassá | arrasar | | arrassaben | arrasaban | | arrassats | arrasados | | arrasserás, buscá rasé, cubert – yo me arrasséro, te arrasséres, se arrassére, mos arrasserám o arrasserém, tos arrasseráu o arrasseréu, se arrasséren – arrasseraría – si yo me arrasserára – arrassérat que ve la gebrada ! | buscar cubierto para el frío | | arrastrá, arrastrás, arrastrán (g) – yo me arrastro, arrastres, arrastre, arrastrém o arrastrám (al guiñot o la brisca), arrastréu o arrastráu, arrástren – arrastrat, arrastrada – arrastrára – arrastraría – arrastraré – portá algú a rastres – está per al arrastre | arrastrar | | Arrastrába, arrastrábes o arrastráes, arrastrábe o arrastráe, arrastrábem o arrastráem, arrastrábeu arrastráeu, arrastráben o arrastráen | arrastraba, arrastrabas, etc | | arrastrabe, arrastráe | arrastraba | | arrastraben, arrastráen | arrastraban | | arrastrán (g) | arrastrando | | arrastránme | arrastrándome | | arrastránse | arrastrándose | | arrastraríe | arrastraría | | arrastrat | arrastrado | | arrastre | arrastre | | arrastron | arrastren | | arreá | Arrear - azuzar, aguijar, aguijonear, hostigar, animar, estimular, excitar, activar, acelerar, exhortar, golpear, pegar, zurrar, tundir, atizar, apalear, sacudir, fustigar, cascar, magullar | | arreáben | arreaban | | Arrebatá – tráure, robá - (yo te) arrebato, arrebates, arrebate, arrebatám o arrebatém, arrebatáu o arrebatéu, arrebáten – arrebataría – arrebatára – arrebataré | arrebatar | | arrebataben | arrebataban | | arrebatán (g) | arrebatando | | arrebatánli | arrebatándole | | arrebatat, arrebatats | arrebatado, arrebatados | | arrebol, roch, encarnat, colorat, rogéng, carmín, carmessí, escarlata – royo en aragonés | arrebol, rojo, encarnado, colorado, rojizo, carmín, carmesí, escarlata, bermejo (vermell en catalán), bermellón | | arrebolat, arrebolats, arrebolada, arrebolades (vore arrebol) | arrebolado, arrebolada | | arrechucho, arrebato, pronto, ataque, arranque, eixida, jamacuco, desmayo, achaque, enfermedat, crisis, empijoramén | arrechucho, arrebato, pronto, impulso, rapto, acceso, ataque, arranque, salida, vehemencia, pasión, apasionamiento, éxtasis, arrobo indisposición, malestar, desmayo, abatimiento, afección, achaque, enfermedad, ataque, crisis, empeoramiento | | arredrá, arredrás - atemorisá, assustá, fé po, fé temó, intimidá, acobardá, acoquiná, amedrentá, amilaná, apocá, desalentá, desanimá, espantá, esbarrá, horrorisá, horripilá, acolloná | arredrar, arredrarse, atemorizar, asustar, intimidar, acobardar, acoquinar, retraer, amedrentar, amilanar, apocar, desalentar, desanimar, espantar, horrorizar, horripilar, acojonar, sobrecoger | | arredrabe | arredraba | | arrefredá, arrefredás (tamé encatarrás) | enfriar, enfriarse | | arrefredál | enfriarlo | | arrefredáls | enfriarlos | | Arreglá – arreglo, arregles, arregle, arreglém o arreglám, arregléu o arregláu, arréglen – arreglán (g) – arreglara, arreglares, arreglare, arreglárem, arregláreu, arregláren – haguera arreglat – arreglaría, arreglaríes, arreglaríe, arreglaríem, arreglaríeu, arreglaríen – arreglo | arreglar | | arreglaben | arreglaban | | arreglades | arregladas | | arregláe, arreglabe | arreglaba | | arregláen o arregláben | arregalaban | | arreglál | arreglarlo | | arreglála | arreglarla | | arregláls | arreglarlos | | arreglám, arreglém | arreglamos, arreglarme | | arreglán (g) | arreglando | | arreglanse | arreglándose | | arreglare | arreglara, arreglase | | arreglarém | arreglaremos | | arreglarem, arreglárem | arregláramos | | arreglaríen | arreglarían | | arreglat, arreglada, arreglats, arreglades | arreglado, arreglada, arreglados, arregladas | | arregláu | arregláis | | arregle | arregla | | arreglém | arreglamos | | arregléu | arreglais | | arreglo | arreglo | | arrele, arraíle, vore arrailá - arraigá, aclimatá, fixá, implantá, adaptá, agarrá, péndre, collá | arraiga, aclimata, fija, implanta, adapta, agarra, prende, cuaja, echa raíces, | | arremangá, arremangás, remangá, eixecás les mánegues, mánega – pujás, alsá, enrollá | arremangar, arremangarse, remangar, recoger, levantar, subir, alzar, enrollar, respingar | | arremangue (arremangar) | arremanga | | arremétre, embestí, aviás, pressipitás, abalansás, aventás, agredí, atacá, assaltá, combátre, chocá, estrellás, empéndre | arremeter,embestir, acometer, arrojarse, precipitarse, abalanzarse, lanzarse, agredir, atacar, asaltar, combatir, chocar, estrellarse | | arremolinat | arremolinado | | Arremullá (ficá algo a remull) – al Matarraña no se diu mullá, sino bañá - humí, duchá, empapá, regá, calá, chopá, amerá, | remojar, mojar (poner algo en remojo),humedecer, mojar, bañar, duchar, empapar, regar, calar | | arremullaben | remojaban | | Arrénca ! Arranca ! | Arranca ! | | arrencá, extirpá, extraure, separá, desarrailá, traure, suprimí, eliminá, erradicá, desapegá, desclavá, arrebatá, eixí, partí, aná, asselerá, marchá, escomensá, inissiá | arrancar, extirpar, extraer, separar, descuajar, desarraigar, desraizar, descepar, sacar, quitar, suprimir, eliminar, erradicar, despegar, desencajar, desclavar, descerrajar, arrebatar, salir, partir, ir, acelerar, marchar, comenzar, iniciar | | arrencaben | arrancaban | | arrencán (g) | arrancando | | arrencats, arrencat, arrencada, arrancada, arrencades, arrancades (vore arracades : pendientes) | arrancados, arrancado, arrancada, arrancadas | | arrénco, arrenco, arranco | arranco | | arrendá | arrendar, alquilar | | arrendá | alquilar | | arrenquéu | arrencais | | arreo, arreos – de arreá - adorno, atavío, gala, ornato, guarnissió, guarnissións, aparell, apero, brides, equip, equipamén | arreo,adorno, atavío, gala, ornato, aderezo, guarnición(es), jaeces, atalaje, aparejo, apero, bridas, equipo | | arrepentí, arrepentís | arrepentir, arrepetentirse | | arrepentimén | arrepentimiento | | arrepentit, arrepentida | arrepentido, arrepentido | | arrepentíu | arrepentís | | arrepentíx | arrepiente | | arrepentixes | arrepientes | | Arrepetá – arrepeto,arrepetes,arrepete, arrepetém o arrepetám,arrepetéu o arrepetáu, arrepéten – arrepetaría – arrepetára – arrepetaré | recoger, poner orden | | arrepetán (g) | recogiendo | | arrepetát, arrepetat | recogido | | arreplegada | recogida | | arreplegades | recogidas | | Arreplegáe o arreplegabe (ell, ella) | recogía | | arreplegála (an ella), arreplegál (an ell) | recogerla, recogerlo | | arreplegáles | recogerlas | | arreplegáls | recogerlos | | arreplegán (g) | recogiendo | | Arreplegat, arreplegats | Recogido, recogidos | | arrepleglá (de enterra) – vore arrepetá | recoger | | arreplego (yo) – que ella arreplego | Recojo – que ella recoja | | arreplegos | recojas | Arrestos - detensió, apresamén, captura, péndre, reclusió, apresonamén, encarselamén, enchironamén, engabiamén, espossamén, valor, brío, ímpetu, ánim, ánimo, determinassió, ressolusió, valentía, gallardía, enjundia, atrevimén, ossadía | Arrestos - detención, apresamiento, captura, prendimiento, reclusión, aprisionamiento, encierro, encarcelamiento, enchironamiento, enjaulamiento, aherrojamiento, esposamiento, coraje, audacia, intrepidez, arrojo, brío, ímpetu, ánimo, determinación, resolución, valor, valentía, bizarría, gallardía, enjundia, atrevimiento, osadía | | arretrasat | atrasado | | Arreu , está per tot arreu | está por todos lados, doquier | | Arribá – arribo, arribes, arribe, arribém o arribám, arribéu o arribáu, arríben – arribat, arribada – si yo arribara, arribares, arribare, arribárem, arribáreu, arribáren – arribán (g) | llegar (arribar) | | arribaba | llegaba | | arribabe | llegaba | | arribaben | llegaban | | arribada | llegada | | arribáe o arribábe (ell, ella) | llegaba | | arribáen o arribáben (ells, elles) | llegaban | | arribám | llegamos | | arribán (g) | llegando | | arribare (ell, ella) | llegara | | arribarém (natros, natres) | llegaremos | | arribaríen | llegarían | | arribat, arribada, arribats, arribades | llegado, llegada, llegados, llegadas | | arribon | lleguen | | arriendo | alquiler | | arriero, arrieros | arriero, arrieros | | arriesgades | arriesgadas | | arrimá, arrimás | arrimar, arrimarse | | arrivá, arribá | llegar | | arrogán, arrogáns, arroganta, arrogantes | arrogante, arrogantes | | arronsá (los muscles, lo fron, la esquena), contráure, contracsió – ajupí, arrupí | Engoger, contraer | | arronsat | engogido, contraido | | arronse | encoge | | arronso | encojo | | arrós, aróssos | arroz, arroces | | arrossegá (fusta), vore rossegadó, rossegadós | arrastrar (mader) | | arrugá | arrugar | | arrugaben | arrugaban | | arrugades | arrugadas | | arrugán (g) | arrugando | | arrugat, arrugats | arrugado, arrugados | | arruiná | arruinar | | arruinán (g) | arruinando | | arruinánse | arruinándose | | arruinat, arruinats | arruinado, arruinados | | arruissá, arruixá | mojar, salpicar, esparcir agua | | arruissán, arruixán | mojando | | arruisse, arruixe | moja | | arrúissen, arrúixen | mojan | | arruissó, arruixó | acto de salpicar, mojar | | arruixá - arruixo, arruixes, arruixe, arruixém o arruixám, arruixéu o arruixáu, arruixen – arruixán (g) – arruixara, arruixares, arruixare, arruixárem, arruixáreu, arruixaren – arruixaría, arruixaríes, arruixaríe, arruixaríem, arruixaríeu, arruixaríen – arruixat, arruixada | mojar, salpicar, esparcir agua | | arrullo, arrullos | arrullo, arrullos - canturreo, tarareo, cantar, susurro, murmullo, bisbiseo, nana, acunamiento, adormecimiento, canción de cuna, galanteo, requiebro, piropo, carantoña, mimo, arrumaco, engatusamiento, embeleco | | arrupís, ajupís | acurrucarse, agazaparse | | Arrupit, arrupits, arrupida, arrupides, arrupideta, arrupidetes, arrupidet, arrupidets | agachados, medio escondidos | | arte, art | arte | | artefacte, artefactes | artefacto, artefactos | | arteria, arteries | arteria, arterias | | artesa, pastera (per a pastá lo lleute y fé pa), amassadó, batea | artesa, amasadera, batea, duerna, artesón, cuezo, dornajo, gamella, masera, tolla, almocarbe | | Artícul | artículo | | articulá | articular | | articulassións | articulaciones | | articulat | articulado | | artículs | artículos | | artifissi | artificio | | artifissial | artificial | | artifissialmen, artifissiosamen | artificialmente, artificiosamente | | Artimaña , artimañes | Artimaña, artimañas | | artiste, artista | artista | | artistes | artistas | | artística | artística | | artritis | artritis | | arts | artes | | as, asos | as, ases | | ascensor | ascensor | | asclá - estellá la lleña, fé estelles, esclopála en un mall, tascóns, destral, etc – chafá consevol cosa – asclat, asclada – yo asclo, ascles, ascle, aclém o asclám, ascléu o ascláu, ásclen | cortar la leña – romper algo | | asclada, asclades | cortada, rota | | asclat, asclats | cortado, roto | | ascles | rompes | | áscles , riscles, riscla, áscla | astilla, astillas | | asco | asco | | asossegá | sosegar | | Aspa, aspes | aspa, aspas | | aspavéns | aspavientos | | aspecte, aspectes | aspecto, aspectos | | asperesa | aspereza | | aspirá | aspirar | | aspirabe | aspiraba | | aspiradó | aspirador | | Aspirina, aspirines per al mal de cap y atres dolós. | Aspirina, Aspirinas para el dolor de cabeza y otros dolores. | | áspra, áspre , mes aspra que una serva (acerolla) verda, mes aspre que un codoñ vert (com José Miguel Gracia Zapater) – áspramen | áspero, áspera | | áspramen | ásperamente | | áspre, áspra | áspero, áspera | | asquerós, asquerosos | asqueroso, asquerosos | | Asquerosa, asqueroses | asquerosa, asquerosas | | assaetejá, dispará fleches, saetes | asaetear, disparar saetas, flechas | | assaetejada | asaeteada | | assaltá | asaltar | | assaltabe | asaltaba | | assaltaben | asaltaban | | assaltat | asaltado | | assalte | asalta | | assalto, assaltos | asalto, asaltos | | asseá | asear | | asseada | aseada | | asseat | aseado | | asseátos | asearos | | asseats | aseados | | assechá, acechá | acechar | | assechán, acechán | acechando | | assediat | asediado | | assegurá, assegurás - segú – asseguro, assegures – Estás segú que has assegurat lo seguro de la escopeta ? | Asegurar, asegurarse – Estás seguro de que has asegurado el seguro de la escopeta ? | | assegurada | asegurada | | assegurám | asegurarme | | asseguránla | asegurándola | | asseguránli | asegurándole | | assegurántos | asegurándoos | | assegurarém | aseguraremos | | assegurat | asegurado | | assegure | asegura | | asseguren | aseguran | | asseguréu | aseguráis | | asseguro | aseguro | | asselerá | acelerar | | asselerada, asselerat | acelerada, acelerado | | asselero | acelero | | assemellá, assemellás - yo me assemello a mon pare, tú te assemelles a ta mare, se assemelle, mos assemellém o assemellám, tos assemelléu o assemelláu, se asseméllen – assemellat, assemellada – assemellaría – haguera assemellat – assemellán (g) | parecerse, parecer | | assemellats | parecidos | | assemelle (se) | se parece | | assemellen (se) | se parecen | | assemelles (te) | te pareces | | assentá , assentás – me assento, te assentes , se assente, mos assentem, tos assenteu o assentau, se assenten (s'assenten) /assentat , assenteutos | sentarse, sentar | | assentada | sentada | | assentades | sentadas | | assentadet | sentadito | | assentáe o assentábe (se + ) | sentaba | | assentám | sentarme | | assentánse | sentándose | | assentaren | sentaran | | assentat, assentada, assentats, assentades, assentadeta, assentadet | sentado, sentada, sentados, sentadas, sentadita, sentadito | | assentáu, assentéu – Aón tos assentáu? - Assentáu al chiquet a la trona. | Dónde os sentáis? - Sentad al chiquillo en la trona. | | assente | sienta | | assentém (mos) | sentamos (nos) | | assénten (se) | sientan (se) | | assentes (te) | te sientas | | assentí, di que sí, yo assentixco, assentíxes, assentíx | asentir | | assentíe | asentía | | assentíen | asentían | | assento | asiento | | asseo, asseos | aseo, aseos | | asseptá, assepto, asseptes, assepte, asseptém,asseptéu, assépten – asseptat, asseptada | aceptar | | asseptada | aceptada | | asseptáe, asseptabe | aceptaba | | asseptáre | aceptara | | asseptat | aceptado | | assepte | acepta | | assepto | acepto | | asser, assers, acero, aceros | acero | | assera, asseres | acera, aceras | | asserada (de asser, acero) | acerada | | asserenada, serena | serena | | asserenat, sereno | sereno | | assertá | acertar | | assertabe | acertaba | | assertadamen | acertadamente | | assertades | acertadas | | assertáe, assertabe | acertaba | | assertán (g) | acertando | | Assertarás – pensa mal y assertarás | Acertarás – piensa mal y acertarás | | assertat | acertado | | asserte | acierta | | asserto | acierto | | assessinat, assessinato | asesinato, asesinado | | assessino, assessinos | asesino, asesinos | | assessorá | asesorar | | assí, astí, aquí | aquí | | assicalá | Acicalar - aderezar, aliñar, adornar, engalanar, ornamentar, componer, arreglarse, asearse, atusarse, atildarse, emperejilarse, emperifollarse, endomingarse, maquillarse, bruñir, pulir, limpiar | | assicalades | acicaladas | | assiduidat | Asiduidad - frecuencia, constancia, continuidad, puntualidad, hábito, costumbre, reiteración, perseverancia, persistencia, asistencia, aplicación | | assíduo, assídua | asiduo, asidua | | assiento | asiento | | assignatures | asignaturas | | assimilable, assimilables | asimilable, asimilables | | assistánsia, assisténsia | asistencia | | assistí | asistir | | assistida | asistida | | assistíen | asistían | | assistínlos | asistiéndolos | | assistit | asistido | | assistix | asiste | | assistixen | asisten | | ássit, ássits | ácido, ácidos | | Assó, aixó | esto | | assobín, a sobín, sobín | a menudo (sovint catalán) | | Assolá - destruí, arrassá, devastá, saquejá, arruiná, aniquilá, derrumbá, tombá, dessolá, desmantelá, afoná – tallá, ermá | asolar, derrumbar - destruir, arrasar, devastar, saquear, arruinar, aniquilar, demoler, desolar, desmantelar, hundir, agostar, abismar, talar, yermar | | assolada | asolada | | assomá | asomar | | assomabe | asomaba | | assománli | asomándole | | assománse | asomándose | | assomare | asomara | | assomás | asomarse | | assomats | asomados | | assombrá | asombrar | | assombrada, assombrades | asombrada, asombradas | | assombrat, assombrats | asombrado, asombrados | | assombro | asombro | | assombrós | asombroso | | assombrosa | asombrosa | | assombrósamen | asombrosamente | | assombroses | asombrosas | | assome (se) | se asoma | | assomen | asoman | | assomo (me) | me asomo | | assormá a una cría (cordé per ejemple) ressién naixcut | amamantar a una cría | | assormaben, assormáen | amamantaban | | assossegá | sosegar, tranquilizar, apaciguar, serenar, aplacar, relajar, calmar, amansar, moderar, rehacer, reponer, descansar, reposar | | assossegat | sosegado | | assosségat | sosiégate | | assosségos (que te) | sosiegues | | assossegue | sosiega | | assossiassió, assossiassións | asociación, asociaciones | | assubín (assobín) | a menudo | | assumíe | asumía | | assunto, assuntos | asunto, asuntos | | assuriacá, fé corre la suriaca, surriaca | azurriagar, hacer correr la zurriaga | | assuriacabe, assuriagabe, assuriacáe, assuriagáe | azurriagaba | | assustá | asustar | | assustabe, assustáe | asustaba | | assustada | asustada | | assustades | asustadas | | assustál | asustarlo | | assustála | asustarla | | assustás | asustarse | | assustat, assustats | asustado, asustados | | assuste | asusta | | assusto | asusto | | asterisco, asteriscos | asterisco, asteriscos | | astí, assí, aquí | aquí | | Astro, astres | astro, astros | | astrolabio, astrolabios | astrolabio, astrolabios, sextante, atacir, instrumento, artefacto | | Astronauta, astronautes | Astronauta, astronautas | | astutamen | astutamente | | astutes | astutas | | atabalá (tabal), aturdí, turbá los sentits per un soroll mol fort. | Aturdir, ensordecer | | atabalat, atabalada | aturdido, aturdida | | atabut, ataúd, féretro, sarcófago, urna, caixa, caixó | ataúd, féretro, sarcófago, urna, caja, cajón | | atacá | atacar | | atacaben, atacáen | atacaban | | atacada | atacada | | atacán (g) | atacando | | atacará | atacará | | atacat | atacado | | atalaya, atalayes | atalaya, atalayas | | Atañí - afectá, incumbí, importá, interessá, conserní, pertenéixe, correspondre, competí, tocá, aludí, relassioná, atribuí | atañer, afectar, incumbir, importar, interesar, concernir, pertenecer, corresponder, competer, tocar, aludir, relacionar, atribuir | | atansá, atansás, arrimás a un puesto, aná cap a un puesto | acercar, acercarse | | atapí | apretar, compactar | | atapíx | compacta, aprieta | | ataque, ataques | ataque, ataques | | ataronjada, de coló taronja, ataronjat | anaranjada, anaranjado | | Ataulá / Platero de Beseit va ataulá en una porta del corral de Tomás del Rufo. | pasar la tabla para allanar un campo después de labrar | | atauláe, ataulabe | pasaba la tabla | | ataullá, otejá, mirá | otear, mirar | | ataullán (g) lo món des del Moliná (mas de Penarroija) | oteando, mirando – el mundo desde el Molinar (masía de Peñarroya) | | ataúllen | otean, miran | | atemorisá | atemorizar | | atemorisá, atemorissá | atemorizar | | atemorisáe, atemorisabe | atemorizaba | | atemorisat | atemorizado | | atemorissabe | atemorizaba | | atendre, aténdre | atender | | aténdrels | atenderlos | | atenén (g) | atendiendo | | aténen, atenen | atienden | | atengueren | atendieran, atendiesen | | atensió, atensións | atención, atenciones | | atenta, atento – atén ! | atenta, atento – atiende ! | | atentamén, atentamen | atentamente | | aterrissá | aterrizar | | aterrissaje | aterrizaje | | aterrorisats | aterrorizados | | atés (de aténdre) | atendido | | atesos | atendidos | | atestada, atestades | atestada, atestadas | | atestat, atestats | atestado, atestados | | atiborrá / empapussá | empapuzar, engullir, hartar, atiborrar, hinchar | | átic | ático | | Atildá - assicalá, cuidá, asseá, arreglá, pulí, ataviá, adorná, engalaná, emperifollá (en Pere follá no) | atildar, acicalar, cuidar, asear, componer, arreglar, pulir, atusar, ataviar, adornar, engalanar, emperejilar, emperifollar | | atiná | atinar | | atinabe | atinaba | | atinán (g) | atinando | | atissá | atizar | | Atlántic | Atlántico | | atlas | atlas | | atmósfera | atmósfera | | atmósferes | atmósferas | | Atmosféric, atmosférics, atmosférica, atmosfériques | atmosférico, atmosféricos, atmosférica, atmosféricas | | atontades | atontadas | | atontat | atontado | | atontats | atontados | | atontí, atontá | atontar | | atormentá | atormentar | | atossigá | Atosigar - hostigar, fustigar, acosar, azuzar, aguijonear, cansar, fatigar, fastidiar, incordiar, importunar, brear, asaetear, molestar, insistir, acuciar, apremiar, urgir, conminar, obligar, oprimir | | atossigat | atosigado | | atracsió | atracción | | atractiu, atractius | atractivo, atractivos | | atractiva | atractiva | | atractives | atractivas | | atrafegat, atrafegada (afaenát) | afaenado, ocupado, con mucho trabajo | | atragantás | atragantarse | | atraguere | atrayese | | atrapá, enchampá, agarrá | atrapar, agarrar | | atrás | atrás | | atraure | atraer | | atravessá | atravesar | | atravessáe, atravessabe | atravesaba | | atravessála | atravesarla | | atravessán (g) | atravesando | | atravessat, atravessada, atravessats, atravessades | atravesado, atravesada, atravesados, atravesadas | | atravessen | atraviesan | | atre, atra | otro, otra | | atres | otros, otras | | atreví, atrevís | atrevir, atrevirse | | atrevides | atrevidas | | atrevidet, atrevideta | atrevidillo, atrevidilla | | atrevíe | atrevía | | atrevíen | atrevían | | atrevimén | atrevimiento | | atrevínmos | atreviéndonos | | atreviría | atrevería | | atrevisco, atrevíxco | atrevo | | atrevisque, atrevixque | atreva | | atrevíssen, atrevíxen | atreven | | atrevisses, atrevíxes | atreves | | atrevit | atrevido | | atrevítos | atreviros | | atrevits | atrevidos | | atrevíu | atrevís | | atrevixca | atreva | | atrevixco | atrevo | | atrevíxen | atreven | | atrevixque | atreva | | atribuí | Atribuir - asignar, aplicar, achacar, imputar, cargar, enjaretar, encasquetar, culpar, colgar, inculpar, acusar, suponer, presumir, cargar el muerto, colgar el milagro, poner el sambenito, echar la culpa, conceder, otorgar, agraciar, dar, prestar apoderarse, reivindicar, reclamar | | atribuít | atribuido | | atribuíxen | atribuyen | | atronán | ofrecer oferir,ofrenda, ofrecido | | atronánse (tro) | sonido como un trueno | | atropelládamen | atropelladamente | | atropellaríe | atropellaría | | atropellat, atropellada | atropellado, atropellada | | atuendo, atuendos | atuendo, atuendos | | atún, bonito | atún, bonito | | aturá, aturás, pará, parás - yo me aturo, te atures, se ature, mos aturém o aturám, tos aturéu o aturáu, se atúren – aturat, aturada – aturaría, aturaríes, aturaríe, aturaríem, aturaríeu, aturaríen – aturára, aturáres, aturáre, aturárem, aturáreu, aturáren – aturán (g) | parar, aturar en aragonés | | aturámos | aturarnos, pararnos | | aturán (g) | aturando, parando | | aturat | parado, aturado | | aturdimén | aturdimiento | | aturdíxen | aturden | | aturéu | paréis, aturéis | | aturon, que se paron | paren | | au ! | interjección | | aubarca, abarca, albarca | abarca, sandalia de suela de goma y hechas de cuero | | aubarda, albarda, aubardes, albardes | albarda, albardas | | aubarques, abarques, albarques | abarcas, sandalias de suela de goma y hechas de cuero | | aubelló, albelló, desaiguadó | desagüe en una finca | | auberginga , aubergingues, aubergínia, obergínga, obergínia, obergínies , etc | berengena, berenjena | | aubrí, obrí | abrir | | Aubríe | abría | | aubrís, obrís – a Valjunquera, ell o ella aubrís = ell o ella obri | Abrirse – en Valjunquera = abre | | aubrisque, óbrigue | abra | | aubríssen, óbrin | abren | | aufádega , alfábrega ,etc | albahaca | | Aufanidat – A Beseit, Carlos de Benito díu bastán : Aixó sen va de la aufanidat (orfanidat) | Ufandad ? De ufano. | | aufanós, aufanosos | ufano, ufanos | | aufanosa, aufanoses | ufana, ufanas | | Aufegá, aufegás – yo (me) aufego, aufégues, aufégue, aufeguém, aufegáu o aufeguéu, auféguen – aufegán, aufegánse – aufegaría – me haguera aufegat – si yo me aufegára, aufegáres, aufegáre, aufegárem, aufegáreu, aufegáren | ahogar, ahogarse | | aufegabe, aufegáe | ahogaba | | aufegada, aufegades | ahogada, ahogadas | | aufegánse | ahogándose | | aufegare | ahogara, ahogase | | aufegaréu | ahogaréis | | aufegat, aufegats | ahogado, ahogados | | aufego | ahogo | | aufegue | ahoga | | auló (flat), - auloreta, bona auló, fragánsia, perfume | olor (sentido del olfato) – buen olor, fragancia, perfume | | aulorá | oler | | aulorabe, auloráe | olía | | Auloro | huelo | | auloroses | olorosas | | aulós | olores | | aullá, udulá, ululá, bramá, chillá, cridá | aullar, ulular, bramar, chillar, gritar, vociferar | | aullabe, aulláe | aullaba | | aullaben, aulláen | aullaban | | aumén | aumento | | aumentá | aumentar | | aumentáe, aumentabe | aumentaba | | aumentals | aumentarlos | | aumentán (g) | aumentando | | aumentaríe | aumentaría | | aumentat | aumentado | | aumente | aumenta | | aumosta, aumostes, a aumostades, aumostada, almosta, almostes, a almostades, almostada | almosta, lo que cabe en las dos manos unidas | | auncás (si), per si acás | acaso, si acaso, por si acaso | | auriculá, auriculás | auricular, auriculares | | aurora, aurores | aurora, auroras | | auscultá (meche) | auscultar (médico) | | aussén | ausente | | aussénsia | ausencia | | aussentá, aussentás | ausentar, ausentarse | | aussentám | ausentarme | | auténtiques | auténticas | | Autó, autós, autora, autores | autor, autora, autores, autoras | | autobús, autobusos, autobussos, autocar, autocars | autobús, autocar | | autóctona (fauna) | autóctona (fauna) | | autoelogio, elogiás a un mateix | autoelogio, elogiarse a uno mismo | | automátic, automátics | automático, automáticos | | automática, automátiques | automática, automáticas | | automatisme | automatismo | | automóbils, automóvils | automóvil, automóviles | | autónoma, autónomo | autónoma, autónomo | | autonómica, autonómiques | autonómica, autonómicas | | autopista, autopistes | autopista, autopistas | | autopsia, autopsias | autopsia, autopsias | | Autoridat, autoridats (com l´arcarde de un poble, alcalde) | autoridad, autoridades | | autorisá | autorizar | | autorisada, autorissada, autorisat, autorissat | autorizada, autorizado | | autorisáe, autorisabe | autorizaba | | autorisassió | autorización | | autorise | autoriza | | autorisen, autoríssen | autorizan | | autorissadamen | autorizadamente | | autorissarán | autorizarán | | autorissassió, autorisasió | autorización | | autosservissi | autoservicio | | auxili, auxilio, auxilis, auxilios | auxilio, auxilios | | auxiliá | auxiliar | | auxiliánme | auxiliándome | | auxiliéulos | auxiliadlos | | aval, avals | aval, avales | | avalansá, avalansás, abalansá, abalansá | avalanzar, avalanzarse | | aván, abán | alante, adelante | | avans, abáns – avanse, abanse | avance | | avans, abáns (de) | antes (de) | | avansá | avanzar | | avansada | avanzada | | avansán (g) | avanzando | | avanse | avance | | avariento, afanós, avarissiós, avarienta, afanosa, avarissiosa | afanoso, avaricioso | | avaríssia (trenque lo sac) | avaricia (rompe el saco) | | Avarissiós, avarissiosa, avarissiosos, avarissioses | avariciosos, avariciosas, avaricioso, avariciosa | | avassallá | avasallar | | Avellana, avellanes, avellané – avellaneta, avellanetes | Avellana, avellanas, avellano – avellanita, avellanitas | | Avemaría, Ave María, Avemaríes | Avemaría, Ave María | | avena, avenes | avena, avenas | | avénta aixó ! | tira esto ! | | aventá, aviá, tirá | aventar, aviar, tirar, arrojar, etc | | aventáben | aventaban | | aventajat, aventajada | aventajado, aventajada | | aventajats, aventajades | aventajados, aventajadas | | aventál | aventarlo | | aventála | aventarla | | aventáli | aventarle | | aventánli | aventándole | | aventánloshi | aventándoselos | | aventaríen | aventarían | | Aventat, aventats (tamé lloco) | aventado, aventados (tb loco) | | avente | avienta | | aventéu | aventáis | | avento – lo carro pel pedregal | aviento el carro por el pedregal | | aventurá, aventurás | aventurar, aventurarse | | aventura, aventures | aventura, aventuras | | avergoñí, avergoñís (v) | avergonzar, avergonzarse | | avergoñía (yo) | avergonzaba | | avergoñida | avergonzada | | avergoñides | avergonzadas | | avergoñíe | avergonzaba | | avergoñínse | avergonzándose | | avergoñire | avergonzara, avergonzase | | avergoñiré | avergonzaré | | avergoñit | avergonzado | | avergoñits | avergonzados | | avergoñíx | avergüenza | | avería : lo gallinám (les gallines) y tota classe de bestiá doméstic. | gallinas y toda clase de animales domésticos | | averiá, averiás | averiar, averiarse | | avería, averíes | avería, averías | | averiat | averiado | | averiguá | averiguar | | averiguassións | averiguaciones | | averiguat | averiguado | | averigüe (ell) | averigua | | averíguo, averiguo | averiguo | | aversió, tírria | tirria, aversión | | avespa, avespes, avespé (niu de avespes) | avispa, avispas, avispero | | aviá | aviar, aventar, tirar, arrojar, etc | | aviabe | aviaba | | aviáda, aviada | aviada | | avián (g) | aviando | | aviánlo | aviándolo | | aviánlos | aviándolos | | aviánse | aviándose | | aviánseli | aviándosele | | Aviáts – aventats | aviados, aventados | | aviáu | aviáis | | avíe | avía | | Aviémla | aviémosla | | avíen | avían, arrojan, tiran | | Aviéume | aviadme | | avindré | avendré | | avíndre, avíndres – yo me aving, avéns, avé, avením, aveníu, avénen – avindría – avindré – avinguéra – allá se les avíngue ! | avenirse | | avinguda, avingudes (carrés, aigua) | avenida, avenidas | | Avión, avións | Avión, aviones | | Avís, avisos | Avíso, avisos | | Avisá, avisán – aviso, avises, avise, avisém o avisám, aviséu o avisáu, avísen – avisára – avisaré – avisaría | avisar | | avisadó, avisadós, avisadora, avisadores | avisador, avisadores, avisadora, avisadoras | | avisáen, avisaben | avisaban | | avisál | avisarlo | | avisám | avisarme | | Avísam ! | Avísame ! | | avisán (g) | avisando | | avisánlo | avisándolo | | avisaríe | avisaría | | avisat | avisado | | Avisat, avisats, avisada, avisades | avisado, avisados, avisada, avisadas | | avisém | avisamos | | avisen | avisan | | avituallamén, proví de vitualles | avituallamiento, proveer de vituallas | | avuy, avui, hui en valensá , huy (ab huy) | hoy | | Axila, axiles – sobaco, sobacos | Axila, axilas – sobaco, sobacos
https://chapurriau.blogspot.com/2018/11/dicsionari-chapurriau-castella-b.html | | |